Boeken over boeken
 |
| Copyright Koen Broos |
Ik moet beginnen met een verontschuldiging. De afgelopen
maanden werd mijn tijd gekaapt door het afwerken van mijn nieuwe boek dat sinds
enkele weken in de winkels ligt. Het heet Engelenlust
en het is een spannende roman geworden over een man met een duistere perversie.
Het zware werk is achter de rug. De komende maanden zal ik met de glimlach hier
en daar een publieke verschijning maken om het boek te promoten en stiekem de
voorbereidingen aanvangen voor het vervolg op Blackwell. Ergo, mijn excuses voor mijn langdurige afwezigheid op
deze website.
Tot zover deze
boodschap van algemeen nut.
Ik ben een
boekhandelaar en een schrijver, maar bovenal ben ik, net als u, een lezer.
Eentje die niet alleen thrillers leest, maar ook literaire romans, historische
verhalen, wetenschappelijke werken, geschiedkundige overzichten,
verbeeldingsliteratuur, biografieën, en ga zo maar door. Als u ook zo’n
omnivoor van een lezer bent, maar ook als u niet graag over het genremuurtje
gluurt om te zien wat de buren zoal bekokstoven, dan nog zal u al wel gehoord
hebben van het soort boek waarin het gaat over andere boeken.
Onlangs heb ik erg
veel plezier beleefd aan Lezen in tijden
van Netflix. Het is een essay van Felicitas von Lovenberg dat
oorspronkelijk in het Duits werd gepubliceerd met de meer aantrekkelijke titel Gebrauksanweisüng fürs Lesen. De
Nederlandse vertaling verscheen eerder dit jaar bij Uitgeverij Cossee en werd
door Jet Steinz voorzien van een voorwoord dat niets toevoegt aan het essay en
dat u om die reden kan overslaan zonder zich schuldig te hoeven voelen. De
overige honderd bladzijden zijn echter een must voor elke liefhebber van het
geschreven woord.
Het opstel bestaat
uit drie hoofdstukken waarin mevrouw von Lovenberg het respectievelijk heeft
over het waarom, het hoe en het wat van het lezen. Deels puurt ze uit haar
ervaringen, maar waar nodig haalt ze boeiend cijfermateriaal tevoorschijn,
vertelt ze een passende anekdote of citeert ze uit een academisch artikel.
Net zoals de
populariteit van het volkstheater bezweek onder de concurrentie van radio, film
en televisie, zo lijkt het boek de laatste tien jaar te kreunen onder het
succes van tablets, smartphones, videogames en het tanende vermogen van de mens
om zich voor langere tijd ergens op te kunnen concentreren. Kijk maar naar de
horrorberichten die ons attenderen op het beschamend ondermaatse leesvermogen
van onze jongeren en de gestaag afnemende verkoop van boeken. (Persoonlijk stel
ik mij vragen bij die alarmerende berichten: het theater bestaat nog steeds en
ondanks al die nieuwe media worden er nog steeds veel films, boeken en
televisieprogramma’s gemaakt, om het maar niet te hebben over het aantal
radiostations waar we in deze digitale tijden toegang tot hebben. Ik heb veeleer
de indruk dat al die concurrerende media ervoor gezorgd hebben dat er méér van
alles ter beschikking is. En dat is toch goed, niet?) Enerzijds is de
schrijfster zich er geheel van bewust dat ze preekt voor de eigen parochie en
dat ze haar boodschap beter in de vorm van een vlog op YouTube had gezwierd om
het juiste publiek te bereiken. Anderzijds is het heerlijk om te lezen hoe
geweldig u en ik wel niet zijn en over welke meerwaarde wij als mens beschikken
in vergelijking met onze arme, niet-lezende broeders en zusters. Wij lijken wel
uitverkorenen! ‘Lezen vormt, vermaakt en informeert. Het maakt ons
empathischer, bevordert onze evenwichtigheid, vergroot onze woordenschat en
stimuleert het kritisch denken,’ schrijft von Lovenberg. Kortom, het zijn
voordelen waarvoor de meest gecompliceerde gezondheidsapp de duimen moet
leggen. Anders gezegd, de wereld zal een betere plek worden, moesten we vanaf
morgen met z’n allen onze gelezen bladzijden beginnen te tellen in plaats van
als een idioot rond de eettafel te wandelen om toch maar aan onze tienduizend
stappen per dag te geraken; een resultaat dat we vervolgens trots op ons digitale
profiel kunnen delen.
Dat is natuurlijk
enigszins overdreven, al is het maar omdat geestelijke gezondheid iets anders
is dan fitheid, maar toch… In een maatschappij waarin iedereen middelen
gebruikt om een mening op de publieke ruimte los te laten, maar slechts
weinigen over de kennis beschikken om die mening op een degelijke manier te
onderbouwen, is de boodschap van de schrijfster meer dan welkom.
Von Lovenberg
windt er echter geen doekjes om: lezen heeft ook ernstige bijwerkingen. Lezers
mogen empathischer zijn, ze kunnen ook asociaal zijn en hebben doorgaans een
chronisch gebrek aan slaap. Ze hechten meer belang aan de rangschikking van hun
boekenkasten dan aan de verjaardag van hun naasten en, om terug te komen op het
tekort aan nachtrust, ze houden ook vaak hun bedpartner wakker met van die
felle leeslampjes die ze op de kaft van hun boek klemmen wanneer het heksenuur
al enige tijd verstreken is.
Von Lovenberg gaat
zo nog even door. Ze heeft het over de voordelen van papieren boeken en de
nadelen van digitaal lezen, over het leestempo (Ik ben een trage lezer — tot
groot jolijt van mijn vrouw die een Russische klassieker op twee dagen soldaat
kan maken — en het deed dan ook deugd dat von Lovenberg mijn tempo verkiest
boven dat van mijn vrouw.) over de beste plek om te lezen — hint: het bed komt
volgens de statistieken pas op de tweede plaats — en over hoe belangrijk het is
om het juiste boek te kiezen voor de juiste gelegenheid.
Ik merk dat deze
column een grote reclameboodschap is geworden voor Lezen in tijden van Netflix: een beminnelijk kleinood dat u eraan
zal herinneren waarom wij het zo graag doen. Lezen, bedoel ik dan. Een
aanradertje, dus, al is het maar omdat een boek dat geschreven werd door iemand
met een naam als Felicitas von Lovenberg simpelweg niet slecht kan zijn.
K.R. Valgaeren
Geen opmerkingen:
Een reactie posten