Een kijkje in de 'keuken' van LetterRijn

Wanneer ik op zend druk, levert dat me net als al die andere keren een vaag gevoel van schuld op. Daar gaat de mail! Een mail die iemands dag waarschijnlijk grondig zal gaan verpesten, want er staat immers in dat wij als uitgeverij het toegezonden manuscript niet gaan uitgeven.

Sinds de oprichting van LetterRijn - 1 mei 2012 - hebben we meer dan 200 manuscripten ontvangen. Dat heeft geresulteerd in het uitgeven van welgeteld 10 boeken en dan snap je dat we het overgrote deel van de manuscripten die wij binnenkrijgen afwijzen. Het is echter een misvatting om te denken dat het sturen van afwijzingen routine is geworden. Natuurlijk lig ik er niet echt wakker van, want we willen lang niet alles uitgeven wat we aan manuscripten ontvangen. Bij mij leeft echter altijd het besef dat ik met het sturen van een afwijzingsmail voor iemand - ook al is het tijdelijk - een grote droom om zeep help.

Bij LetterRijn gaan we zorgvuldig om met de manuscripten die ons worden toevertrouwd. Dat we dit zo doen is juist omdat wij weten dat een schrijver vaak enorm veel tijd en energie heeft gestopt in het schrijven van zijn of haar boek. Wij voelen ons dan ook min of meer verplicht om het manuscript in ieder geval zorgvuldig te bekijken, voordat we eventueel beslissen dat we het afwijzen.

Het beoordelingsproces

Nadat we beiden het manuscript hebben gelezen, overleggen we met elkaar of het een verhaal is waar we wat mee willen of juist niet. We wisselen argumenten uit en kunnen om verschillende redenen tot de conclusie komen dat we een manuscript niet willen uitgeven. Dat ligt niet altijd aan de kwaliteit van een manuscript. Iets kan enorm goed zijn geschreven, maar dan toch niet bij ons passen. Soms is dat omdat het een genre is waar we niets mee doen. Een andere keer - en dat klinkt wellicht wat vaag - wijzen we een manuscript af omdat we de klik missen.

Wanneer we besluiten dat wij het wel zien zitten om verder te gaan met een boek, dan sturen wij het geanonimiseerde manuscript naar een aantal – meestal een zestal - van onze proeflezers.

We hebben momenteel ongeveer 100 proeflezers. Deze beoordelen het manuscript op een aantal vooraf afgesproken punten. De leesrapporten die daaruit voortkomen, geven ons een indicatie van hoe het latere boek straks bij de beoogde doelgroep zal vallen. Daarnaast zijn de op- en aanmerkingen van de proeflezers van grote waarde bij het redigeren van het manuscript in het geval er definitief is besloten tot het uitgeven ervan.

Als de proeflezers het manuscript hebben beoordeeld, dan is de tijd aangebroken om definitief de knoop door te gaan hakken. De vraag die dan voorligt is: willen we verder met het manuscript of gaan we het nu alsnog afwijzen?

Wanneer we het manuscript niet willen uitgeven, moet er een onderbouwde afwijzing komen. We weigeren om daarbij het door veel uitgevers gehanteerde ‘het past niet in ons fonds’ als reden aan te voeren. De afwijzing moet eerlijk zijn en daarbij staat voorop dat de auteur er vooral iets aan moet hebben om mee verder kunnen. Ondanks dat we onze woorden altijd met zorg kiezen en erop letten vooral opbouwende kritiek te geven, komt een afwijzing soms hard aan. Dan zijn mensen zo boos en teleurgesteld dat ze dit via een niet mis te verstane mail laten weten. Nog vaker blijft het na een afwijzing juist oorverdovend stil.

Het ergste vind ik het om een manuscript af te wijzen dat van een vriend of bekende is. Ook die manuscripten bekijken we zoals we dat met alle andere doen. Natuurlijk zeggen vrienden en bekenden altijd dat dit logisch is en dat ze geen voorkeursbehandeling verwachten, maar toch heeft het afwijzen van een manuscript ons al best wat vriendschappen gekost. Dat is pijnlijk maar ondanks dat blijven wij het wel op deze manier doen. Als wij iets uitgeven dan willen en moeten wij voor de volle 100% van de potentie overtuigd zijn.

In de periode dat LetterRijn bestaat heb ik al meer dan 200 keer met gemengde gevoelens op zend geklikt en daarmee een afwijzing naar een auteur verzonden. Het mag duidelijk zijn dat dit een van de minder leuke dingen is die horen bij het proces van uitgeven. Veel leuker is het om die andere mail te versturen. De mail waarvan je weet dat het bericht iemand heel erg blij gaat maken. Over die mail en wat er gebeurt als wij ja hebben gezegd tegen een manuscript, ga ik het een volgende keer hebben.