Interview met Patrick Conrad

 

Patrick Conrad kan ondertussen terugkijken op een rijkgevulde carrière.  ‘De verdwijningen’ is zijn jongste roman noir, een historische roman die zich afspeelt in Antwerpen in de jaren ‘70.  Aan stoppen denkt hij echter nog lang niet.  Terwijl hij volop bezig is met het afronden van een groots project, nam hij de tijd om op enkele vragen te antwoorden.

 

• Patrick, jij lijkt wel een artistieke duizendpoot: dichter, regisseur, beeldend kunstenaar, cinéast, thrillerauteur, … .  Staan elk van deze kunsten voor een periode in je leven of kan je ze perfect naast elkaar beoefenen?

Ik ben in de grond een dichter die altijd alle vermelde disciplines, al was het om de verveling tegen te gaan, door elkaar heeft beoefend.  Alleen tijdens grote cinemaprojecten moest al mijn aandacht naar de film gaan.

• In ‘De verdwijningen’ is Valère Vaerten  het hoofdpersonage.  Hij studeerde Germaanse filologie, schrijft gedichten, droomt ervan om als cinéast een kortfilm te maken, …  en lijkt wat op jou.  Toch schrijf je niet in de ‘ik’-vorm en behoud je afstand.  Wie had je voor ogen toen je zijn personage begon uit te werken?

Ik had het fictieve personage Valère voor ogen, zoals steeds een mengeling van verschillende personages die ik in die periode gekruist heb.  Natuurlijk is er ook een beetje van mezelf in aanwezig, vooral in het begin van het boek.  Met dat verschil dat Valère zijn dromen niet waar maakt en zijn heil zoekt in een vorm van pathetisch opportunisme.  Alles wat ik persoonlijk verfoei.  Moest ik over mezelf geschreven hebben, dan zou de ‘ik’-vorm natuurlijk logischer geweest zijn.  Maar dat behoud ik voor de poëzie.

• De tijd van toen komt helemaal tot leven.  Ik was toen een jonge tiener maar herken veel van wat je aan de lezer toont en vertelt.  Dat je dat allemaal nog zo goed weet! Of kwam veel terug via het internet?

‘De verdwijningen’ is een historische roman die zich weliswaar in een recent verleden afspeelt, een verleden dat ik persoonlijk vrij intens heb beleefd.  Op een paar details na volstond mijn geheugen om dat tijdsbeeld terug op te roepen.  Ik heb meer vertrouwen in mijn eigen geheugen dan in het internet.

•  Rina Torfs heeft een fascinatie ontwikkeld voor Proust.  Behoort Proust ook tot de schrijvers die je bewondert/ leest?

Proust is één van mijn favoriete romanciers, samen met Genêt en Flaubert, bijvoorbeeld.  Het zijn schrijvers in wiens boeken ik nog regelmatig grasduin wanneer de avond valt.

• Vooraleer Rina verdween was ze op weg naar een lezing met als onderwerp ‘Proust en de configuratie van het toeval’.  ‘Toeval’ is een woord dat meer dan één keer terugkomt.  Geloof jij in het toeval?

Toeval bestaat niet, herhaalt de niet al te snuggere politie-inspecteur regelmatig.  Het is natuurlijk een vrij domme uitspraak.  Toeval bestaat wel degelijk, al denk ik dat we er per definitie geen belang moeten aan hechten.  ‘In toeval geloven’ zoals jij zegt, leidt snel – zoals de meeste vormen van geloof – tot idiote complottheorieën die we best kunnen missen.

• Een terugkerend thema is de overtuiging dat alles een kwestie van oorzaak en gevolg is.  Deel jij deze filosofie?

Dat alles een kwestie van oorzaak en gevolg is, beaam ik volledig.  Het ligt aan de basis van het begrip van verantwoordelijkheid waar ik zeer hoog mee oploop.  Zegt men niet dat men de gevolgen van zijn handelingen – goed of slecht – de beslissingen – juist of fout – moet dragen?  Daar sta ik achter, ja.  Toeval kan natuurlijk ook gevolgen hebben, maar daar zijn we gelukkig niet verantwoordelijk voor.

• Valère klust bij als barman.  Heel wat Antwerpse kroegen passeren de revue.  Bestaan ze allemaal echt en ken je ze ook van aan de binnenkant?

Bijna alle kroegen die in het boek voorkomen hebben echt bestaan en sommige bestaan nog, al zijn ze nu erg verwaterd en rookvrij.  Maar alsof dat niet genoeg was, heb ik er nog een paar bij gefantaseerd.  En ja hoor, ik kende ze allemaal van aan de binnenkant.  Ook ik heb trouwens, net als Valère, een periode achter de toog gestaan.

• ‘De verdwijningen’ ademt sfeer en spreekt de zintuigen aan.  De kortfilm van Valère in boekvorm?

Nee, daar heeft Valère noch het talent noch de discipline voor.  Maar dat mijn romans sfeer uitademen ligt aan het feit, denk ik, dat ik zelf gefilmd heb.  Laat ons eerder stellen dat het een van de vele speelfilms van Conrad in boekvorm is.

• Valère hopt over en weer tussen twee werelden.  Op welk moment vind jij hem het sympathiekst?

Zelf ben ik altijd een kameleon geweest die zich zowat overal gemakkelijk, van de ene dag op de andere, aan de meest uiteenlopende milieus wist aan te passen.  Maar dan eerder als Woody Allens personage Zelig die praktisch ‘de andere wordt’.  Van de opportunistische manier waarop Valère tussen arm en rijk, tussen revolutionair en reactionair pendelt, kan ik niet het minste respect opbrengen.  Ik vind hem geen moment sympathiek.

• Rina ontvlucht de wereld waarin Elza thuis is.  Toch wijdt ze haar doctoraat aan Proust in wiens romans het mondaine leven lijkt op de wereld waarin Elza graag vertoeft.  Is wat gebeurd is met broer Marcel dan de enige reden voor de fascinatie van Rina?

Men kan de mondaine, aristocratische wereld die Proust beschrijft moeilijk vergelijken met die van de ‘vulgaire nouveaux riches’ waarvoor de familie Torfs model staat.  Misschien is het precies om dit gebrek aan klasse en raffinement te ontvluchten dat Rina zich in de wereld van Proust inleeft.  Al is ze natuurlijk veel complexer dan dat.

Wat er met de kleine Marcel is gebeurd, is bijna een allegorie voor de schade die de schoonheid kan aanrichten bij iemand die er oog en begrip voor heeft.  Wie de schoonheid in de ogen kijkt, kijkt de dood in de ogen.

• Alle pogingen van Valère om richting te geven aan zijn leven monden uit in teleurstelling.  Hij is werkelijk niet voor het geluk geboren?  Kreeg de somberheid uiteindelijk ook geen vat op jou tijdens het schrijven?

Mislukkelingen, antihelden die onafwendbaar hun lot ondergaan en er het slachtoffer van worden zijn romans noirs personages bij uitstek.  Ik denk dat niemand voor het geluk of het ongeluk geboren is.  Beiden maak je zelf.  En nee hoor, wat op mij vat heeft, is de somberheid van de wereld waarin wij leven, en die misschien leidt naar de romans noirs die ik schrijf.  Mijn boeken hebben geen vat op mij.

• Koos of maakte je zelf de cover?  Prachtig hoe die past bij het verhaal!

Ik bezat in mijn archief die foto waarop ik in 1974 voor het raam sta, in het appartementje dat ik toen in de Pelgrimstraat met mijn oosterse vriendin deelde en dat als decor dient voor het begin van het boek.  De idee van het lege raam (de verdwijning) op de achterflap is van mijn vriend Dominik Lybaert.  Ik sta altijd open voor interessante voorstellen en in het algemeen heb ik inspraak wat de covers en de lay-out betreffen.  De meeste covers heb ik zelf ontworpen.  Soms laat ik de lettering aan derden over.

 • Je hebt heel wat thrillers op jouw naam staan.  Komt er daar ooit nog eentje van?  Of heb je eerder plannen voor een volgende roman noir?  Wil/Kan je hierover al iets delen met de lezers?

Ik denk een stuk of 18, 19.  Mijn bedoeling is om een dubbele decaloog te schrijven.  20 romans over liefde en dood (en onnoemelijk veel meer – een soort lokale ‘comédie humaine’) die zich in Antwerpen in de tweede helft van de vorige eeuw afspelen.  Ik ben een beetje de tel kwijt, maar ik denk dat ik nu aan de laatste bezig ben.  Hij verschijnt in elk geval in 2023.  Te vroeg dus om al iets te verklappen.

 

Dat klinkt als een belofte tot het verschaffen van heel veel interessant leesplezier.  Een soort van lokale comédie humaine in Antwerpen in 20 delen!  We plannen best genoeg leestijd in 2023!  Bedankt voor jouw interessante antwoorden, Patrick.  Ik noteer alvast jouw decaloog in mijn agenda!

Anita voor Thrillerlezers!/Boekinkt

 

 

Win De verdwijningen van Patrick Conrad

 Nadat op 22 juli 1974 de rode handtas van professor Franse literatuur Rina Torfs wordt teruggevonden op de werf van de premetrowerken, stellen de speurders van de Antwerpse recherche een routineonderzoek in naar haar verdwijning. Ook haar voormalige vriend, de verlopen hippie en mislukte dichter Valère, vat een zoektocht aan in opdracht van haar steenrijke grootmoeder ‘Medusa’ Torfs. Hij wordt meegesleurd in een draaikolk van leugens en geweld. Rina’s verdwijning blijkt slechts de eerste in een uitdijende reeks. De systematische afbrokkeling, aftakeling en uiteindelijke verdwijning van de machtige familie Torfs is een sprekende metafoor voor de verloedering van onze westerse samenleving, die in de jaren zeventig begon. Patrick Conrad vat de suspense van dit tijdsgewricht in opnieuw een superieure roman noir.

Noem twee prijzen die Patrick Conrad met zijn boeken won en stuur dat antwoord naar: Thrillerlezersblog@gmail.com ovv De verdwijningen.

Ben je al lid van onze grote, maar vooral gezellige facebookgroep? Hieronder kan je door te klikken heel makkelijk lid worden:

Thrillerlezers op facebook

De verdwijningen van Patrick Conrad

 

Donkere sfeervolle roman noir

‘De verdwijningen’ start met de melding van de definitieve verdwijning van Valère Vaerten.  Het is dan vrijdag 3 januari 1975.  Denkelijk is er kwaad opzet in het spel vermits Antwerpen lijkt gebukt te gaan onder een plaag aan verdwijningen.

Terug in de tijd. 1974. Op de werf van het metrostation Meir in Antwerpen wordt de handtas van professor Rina Torfs teruggevonden.  Rina Torfs is de ex van Valère, afstammelinge van een rijke familie van reders en een autoriteit op het gebied van de Franse literatuur van de 19^de en 20^ste eeuw en meer bepaald van het oeuvre van Proust.  In de tas zit een geannoteerd exemplaar van ‘A la recherche du temps perdu, Deel 1, Du côté de chez Swann’ van Proust.  Van Rina geen enkel spoor.  De dag voordien was ze op weg naar een lezing rond ‘Marcel Proust en de configuratie van het toeval’.  Blijkt uiteindelijk dat haar fascinatie voor Proust ook gevoed wordt door redenen van heel persoonlijke aard (Marcel Torfs sterft ten gevolge van het Stendhalsyndroom*).

Valère Vaerten leidt een hippiebestaan aan de rand van de maatschappij.  Hij is een wannabe dichter die het zout op de patatten niet verdient en bijklust als barman en dealer in drugs en weed. Hij koestert zich graag in de vleierij van Michel, een aspirant-dichter. 

Valère is de spil in het verhaal.  Het boek is geschreven in de derde persoon.  De verteller (Patrick Conrad?) bewaart afstand tot zijn personages en dus ook tot Valère.  Valère is een eenzame armoedzaaier.  Niks brengt hij tot een goed einde.  Op sociaal vlak is hij niet in staat tot zinvol communiceren. Zijn leven is uitzichtloos en saai.  Hoe verbazingwekkend is het dan dat Medusa (grootmoeder Torfs) die ‘nietsdoende leegloper van het Conscienceplein’ inschakelt om haar kleindochter te vinden!  Valère keert terug naar de wereld die hij had omgeruild voor de psychedelische protestwereld.  Opportunistisch als hij is, past hij zich vlug aan aan het bourgeoiswereldje van de Torfsen.  Aan de zijde van Elza vertoeft hij in een wereld van schijn en frivoliteit, geniet hij van welvaart en leeft hij het leven van de zorgelozen.  Vindt hij daar de zin van het leven, kan hij iemand worden of is het feit dat Medusa en Elza over hem praten alsof hij er zelf niet bij is een teken aan de wand?  Zoals hij Valère in zijn hippiebestaan in zijn hemd zet, zo maakt Conrad ook brandhout van het bourgeoisbestaan dat Elza leidt wanneer zij zich enkel lijkt te onderscheiden, en dan nog wel tot over de grenzen, door haar coctailtechnieken!

 

 

De droom van Valère: een kortfilm realiseren waarin hij hoopt een goedgunstig maar genadeloos tijdsbeeld vast te leggen.  Maar zoals zo veel in Valères leven … Patrick Conrad daarentegen schrijft met ‘De verdwijningen’ een filmisch boek.  Het boek ademt de sfeer van de jaren ‘70 en bevat een schat aan informatie wat kunst, cultuur en maatschappij anno 1974 betreft.  De teneur is somber.  Dikwijls is het ook letterlijk donker wanneer scènes zich afspelen in het schimmige nachtleven.  De beschrijvingen zijn vaak heel rauw en onversneden, maar altijd beeldend.  Wanneer Alain en Renéke uit de Schelde worden opgevist beschrijft ‘wat slijm in rottende kleren’ wat eens mensen waren.  ‘De wereld komt je tegemoet in zijn stompzinnige verwoestende realiteit’.  Conrad is niet te beroerd om naast wat mooi is ook dat wat luguber, lelijk en rauw is een plaats te geven.  Lange, soms poëtische zinnen brengen Proust dichterbij, terwijl schokkend realistische beschrijvingen in korte zinnen de lelijke kant van het bestaan in beeld omzetten. Vlotte perspectiefwissels resulteren in korte scènes die vloeiend in elkaar overlopen.

Mensen verdwijnen, een machtig imperium gaat ten onder. Hoe moeten al die verdwijningen in Antwerpen verklaard worden?  Berust alles op toeval?  Is alles oorzaak en gevolg?  In hoeverre hebben die drie begrippen een impact op de feiten? 

‘De verdwijningen’ is een meeslepende roman noir die je helemaal opslorpt en terug katapulteert naar de jaren 70.  Patrick Conrad schrijft een filmisch boek waarin hij opportunisme, zinloosheid en eenzaamheid op een treffende manier in beeld brengt. Met een ‘oorwurm’ als ‘So you win again’ van Hot Chocolate in mijn oor, zal dit boek nog een hele tijd nazinderen. 

5 ikraaien

Anita

Diep in december van Patrick Conrad

Titel : Diep in december

Auteur : Patrick Conrad

Uitgeverij : Uitgeverij Vrijdag

ISBN : 978 94 6001 631 8

Film noir, roman noir, thriller noir … ik hou er zo van.  Een donker gewaad dat mooi gesluierd ligt op de duizenden woorden die een verhaal rauw maken en een zwaarmoedig gevoel geven. 

Op de prachtige zwart-wit getinte cover staat in het oudroze ‘roman noir’.  Ontkennen doe ik het niet, dit verhaal deint inderdaad tussen een roman en een thriller. 

‘Haar vormeloze benen vertoonden zwarte en paarse vlekken en door de scheuren in haar nylonkousen puilden gistende vleesblazen naar buiten als zwammen op een boomstronk.’

Theo Wolf, 60 jaar en ex-politie inspecteur is na een gevangenisstraf aan de slag bij Rat-O-Kill.  Wanneer hij, na zijn korte opleiding als rattenvanger, een opdracht krijgt in een leegstaand pand ontdekt hij het rottende lijk van een dame.  Haar hoofd in een plastiek zak en op de achtergrond de tonen van ‘Deep in December’.  Zijn politiebloed borrelt.  Met behulp van Lybaert, de bewoner van het pand aan de overkant graaft hij een weg naar het verleden.  De weg leidt hen, via een medewerker van de wasserette CleanMatic, naar nachtclub Star Trek.  Komt Wolf uiteindelijk te weten wie de dame in kwestie is ?  Wat heeft de grote brand van 1967 in de Innovation te maken met haar ? En wie is nu in godsnaam de zakkenmoordenaar ?

‘Ze zijn nooit ver, de doden, en ze luisteren omdat ze tijd in overvloed hebben.’

Dit boek bevat tientallen quotes die één voor één te koesteren zijn.  Wat hou ik toch van Wolf èn vooral ook van de manier van schrijven van diens bezieler .  Naast de moorden gaat dit boek over zoveel meer.  Meermaals heb ik zinnen gelezen en herlezen.  Het boek dichtgeslagen en mijmerend uit het raam gekeken.  Heb ik nagedacht over de woorden, over de zinnen.  Telkens weer sijpelden ze zo door naar mijn brein om nadien hun spoor te vinden naar mijn hart. 

Er zijn in deze huidige maatschappij vele mensen zoals Theo Wolf.  Eenzamen, verstotenen, onbegrepen personen omdat de wereld en de medemens niet strookt met hun gedachtegang.  Of is het omgekeerd, heeft deze wereld nog oog voor zijn medemens, kunnen wij nog op een respectvolle manier omgaan met elkaar ?  Hebben we het lef nog om onze eigen mening te uiten ?  Of lopen we liever mee in het rijtje … als een kuddedier ?    

‘Diep in december’ toont wat voor verdriet of pijn er schuilt achter een masker.  We dromen of leven soms in een dubieus bestaan om de harde realiteit te ontvluchten.  Sommigen kruipen dagelijks uit hun bed om te overleven, elke keer weer dat gevecht om een beetje waardering.  Elke avond met dat lege gevoel in bed kruipen, hopend op een betere dag, een warm gevoel. 

Conrad gebruikt vooral in het begin van het boek lange, uitgebreide zinnen van soms wel 3 tot 4 regels lang.  Dat schrikt af, maar geleidelijk aan wen je aan zijn schrijfstijl en duikt die drang tot uitweiden stelselmatig weg.  Dat de auteur tevens ook kunstenaar en filmmaker is merk je. Deze vaardigheid komt de enscenering enkel maar ten goede, want dit verhaal steunt niet enkel op de prachtige taal of de karaktervolle personages.  Neen, ook qua plaats -en ruimtebeschrijving is de auteur subliem te werk gegaan.  Als bewoner van Zwijndrecht ken ik Antwerpen best heel goed en kan ik me de straten en locaties best duidelijk voorstellen.  Iedereen kent in een grote stad wel een iets minder koosjere stationsbuurt of een achterbuurt waar veel leegstaande panden zijn.  De auteur beschrijft de taferelen zo puur en gevoelig dat als je dit verhaal leest ook de muffe geur, de verdorvenheid, … bijna kan ruiken, kan aanvoelen. 

‘Diep in december’ is een krachtig, emotioneel boek over een man die warmte zoekt en vindt.  Voor eeuwig.

Wat mij betreft zeer zeker 5 kraaien waard !

Ann

De vakantiekoffer van Ellen Gerretzen

Vakantie?

Het klinkt misschien vreemd, maar sinds ik mijn tijd over verschillende plekken verdeel (“het rondreizend circus G.”) ben ik langzamerhand het vakantiegevoel kwijtgeraakt. Of ik nu in Spanje, Berlijn, Lissabon of Amsterdam ben: het voelt overal (of misschien wel nergens) als thuis en dat betekent dat ik, waar ik ook ben, bezig ben met schrijven. Daar te veel mee bezig ben. Nadenken over een plot, mensen observeren, situaties en gebeurtenissen noteren die ooit een rol zouden kunnen spelen in een thriller, het houdt nooit op in mijn hoofd. Daarom moet ik de knop af en toe omdraaien, wat voor mij heel moeilijk is. Ik moet mezelf dwingen vakantie te houden zonder aan mijn schrijverij te denken.
Deze zomer hou ik mijn vakantie gewoon in Amsterdam. Ik verheug me nu al op mijn favoriete Amsterdamse kroegen weer te bezoeken en lekker door de stad te dwalen. En ik weet van tevoren dat de knop nooit helemaal om zal gaan.

Welke boeken gaan mee?
Ik reis alleen nog maar met handbagage en heb geen e-reader (geef mij maar papier!) dus veel boeken kunnen er niet mee. Maar dat maakt niet uit, want als ik rondreis koop ik ze ter plekke.

In mijn rugzakje gaat Purity van Jonathan Franzen mee. In Amsterdam koop ik De Partijgenoot van Marjolijn Uitzinger en W.O.L.F. van Boris Dittrich. Omdat ik zelf ook thrillers in Berlijn situeer lees ik graag boeken van collega’s die ook over Berlijn schrijven.

Aanraders:
Ik zou twee boeken willen aanraden:
Moço van Patrick Conrad, een thriller waar ik van heb genoten.
Woesten van Kris van Steenbergen, een prachtig geschreven roman.

Thrillers zijn vaak teleurstellend slecht volgens Patrick Conrad

Op de volgende vraag die aan de Hercule Poirotwinaar Patrick Conrad werd gesteld, kwam een opvallend antwoord:

Er wordt door literatuurliefhebbers nog steeds neergekeken op thrillers. Betreurt u dat?

Conrad: Geef ze eens ongelijk: de stijl is vaak teleurstellend slecht. Ik lees zelf ook geen thrillers: alleen de Amerikaanse klassiekers zoals de boeken van Dennis Lehane, James Ellroy en en Dashiell Hammett. Ik wil me ook niet laten beïnvloeden door de collega's die het wél kunnen."

Bron:Knack.be

De Hercule Poirotprijsprijs 2015 gaat naar....

Natuurlijk behoor je als je pretendeert ook de Vlaamse thrillers aandacht te willen geven, aanwezig te zijn op de Antwerpse Boekenbeurs als de Hercule poirotprijs uitgereikt wordt.  De Hercule Poirotprijs is De prijs voor het beste Vlaamse thrillerboek.

Jos Dewit

Wij vinden het echt serieus jammer dat de wisselwerking tussen Nederland en Vlaanderen maar niet wilt lukken. Thrillerlezersblog blijft aandacht geven aan de ook fantastische boeken die in ons buurland uitkomen. Daarom stonden wij gisteren in de Rode zaal.

Er waren vijf kanshebbers:

Toni Coppers

Jos Dewit met Weg, Anne-Laure Van Neer met Justine, Rudy Soetewey met Bewijs het maar, Patrick Conrad met Moço en Toni Coppers met De vleermuismoorden.

De prijsuitreiking verliep enigszins (voor ons) apart, want zonder dat het duidelijk was dat de winnaar aangekondigd zou gaan worden viel de naam van Patrick Conrad. Nog denkend dat de vijf nominaties genoemd zouden gaan worden, bleek net juist de winnaar bekend te zijn gemaakt. Oh? Oh! klappen!

Rudy Soetewey

Anne-Laure van Neer

Patrick Conrad is in ons buurland een bekende naam in de schrijfwereld. Als je in dit land kijkt, valt dat helaas erg tegen. Ondanks zijn benoeming afgelopen mei voor de Gouden Strop in Nederland. 

Natuurlijk moeten wij nu binnenkort dit winnend boek gaan lezen, is onze mening. Enkele andere nominaties kennen we al.

Patrick Conrad

De 18e Hercule Poirotprijs dus naar Conrad, die daarmee 5000 euro won en een special limited edition Mont -Blancpen.

De winnaar van vorig jaar, Toni Coppers, kaapte deze keer de publieksprijs weg met 'De vleermuismoorden'. Toni Coppers hield nog een zeer mooie speech ter nagedachtenis aan de dit jaar overleden thrillerrecensent Fred Braeckman. Volgend jaar wordt er een speciale prijs met de naam van Braeckman uitgereikt aan aanstormend talent.

Waar gaat het winnend boek van Conrad over:

Moço is het tragisch verhaal van verloren familiebanden en de ondergang van idealen. Beroepsfotograaf Harry Kramer is gespecialiseerd in morbide foto's, die hij gretig en onbeschaamd aan het sensatieblad Shock slijt. Het is oudejaarsnacht vlak voor de millenniumbug kan toeslaan in 2000. Hij draalt om het verplicht bezoek aan zijn moeder te brengen. Maar groot is zijn verrassing als hij op de stoep het lijk van zijn moeder aantreft. Gevallen of geduwd uit het raam ? En waarom is een schilderijtje van Permeke verdwenen uit haar flat ? En waarom verdwijnt plots ook Moço, een zwerver die tegenover de flat kampeerde in een parkje ? De zoektocht naar het verleden van zijn kille, spilzieke, en overspelige moeder brengt tal van onthullende verrassingen mee, zeker in Kafee Atlas aan de Antwerpse Kaai.