Interview met Piet Baete

 

‘Poker’, ‘Vrijdag de 14^de’, ‘Het Laatste Woord’. Het is maar een greep uit het thrillerrepertoire van de Vlaamse schrijver Piet Baete.                                                                                                Als scenarist zette hij mee zijn schouders onder succesvolle reeksen als ‘Galaxy Park’ (voor de jeugd), ‘Spitsbroers’ en ‘Professor T’.                                                                                    Als statement analist probeert hij een doorbraak te forceren in gerechtszaken die muurvast zitten of onderwerpt hij zaken aan een grondige analyse waarbij hij de woorden van de verdachte wikt en weegt.                                                                                Piet Baete is van vele markten thuis. En ik mocht hem interviewen!  

 

• Met ‘De dood van Anke Hoffman’ ben je een nieuwe serie gestart, de Noodlot-serie. Welke betekenis geef jij aan het begrip ‘noodlot’ en waarom koos je dit ‘etiket’ voor jouw nieuwe reeks?

Ik was nog jong toen ik voor het eerst met het ‘noodlot’ werd geconfronteerd. Mijn beste vriend stierf in een auto-ongeluk toen ik elf was. Het sloeg de grond van onder mijn voeten weg. Plots was niks nog zeker in mijn leven. Zo werd ik me ervan bewust dat in ons leven alles van de ene op de andere dag voorbij kan zijn. Een heel moeilijk besef om als elfjarige mee om te gaan. Het is altijd aan mij blijven kleven. Je zou de reeks dan ook als therapeutisch kunnen omschrijven. 

Het ‘Noodlot’ is iets waar we als mens allemaal vroeg of laat mee te maken krijgen. Niemand ontsnapt er aan. Het is dus herkenbaar en universeel. Laatst las ik in de kant nog zo’n stom, noodlottig voorval: een jonge vrouw valt van haar paard. Het dier trapt tegen haar hoofd. Ze is dood. Dat is het noodlot. Het is overal.

Het besef dat je plezier maakt met je vrienden en een minuutje later dood bent, kan je angstig maken als mens. Maar tegelijk werkt het ook bevrijdend. Het leert mij dat ik moet genieten van elke dag dat ik op onze planeet aarde mág doorbrengen. Want straks is het voorbij.

• Naast schrijver van thrillers werk je ook als analist van grote processen en misdaadzaken, cold cases en/of zaken die helemaal vastzitten. Laatst verdiepte je je in de zaak rond de vermoorde Veerle Scheerlinck uit Zelzate waar ze haar winkel ’t Ateljeeke’ uitbaatte. Wat motiveert jou om zaken zoals deze te ontleden?

Ik ben me in deze zaak gaan vastbijten, omdat ik de gesproken verklaring had van een aantal betrokkenen. Als statement analist ben ik getraind om misleiding op te sporen in taalgebruik. Om het heel simpel uit te leggen: iemand die liegt, praat anders dan iemand die de waarheid vertelt. Leugenaars weten dat ze liegen en ze willen niet ontmaskerd worden. Ze ervaren stress. Ze voelen zich onzeker. En dat manifesteert zich in hun taalgebruik.

Zodra ik misleiding ontdek, bijt ik me vast in een zaak, zoals ook in de moord op Veerle Scheerlinck. Haar moordenaar loopt nog altijd vrij rond. Dat is onrechtvaardig en daar vecht ik tegen. Ik probeer goed te doen als mens. En ik heb de skills om daarbij te helpen. Voor het slachtoffer, haar familie, haar vrienden, maar ook voor de gemeenschap in het algemeen. Een moordenaar die vrij rondloopt, blijft altijd een gevaar.  

• Wil je even aan de Thrillerlezers uitleggen hoe je daarbij te werk gaat?

Ik baseer me in de eerste plaats altijd op verklaringen van betrokkenen. Soms zijn dat interviews (geschreven of video). Soms brieven. Soms Facebook-posts. Wanneer iemand gaat spreken, luister ik. Ik analyseer. En op basis van de woorden krijg ik een beeld van wat er mogelijk is gebeurd. Je wil niet weten wat mensen prijsgeven in hun verklaringen. Ik zeg soms: “Ze vertellen mij altijd wat er is gebeurd.” Alleen moet je weten waar je op moet letten om de puzzel op de juiste manier te leggen. Woorden liegen nooit.

In een tweede fase kijk ik naar de feiten en maak ik een analyse van wat volgens mij niet logisch is. In het geval van Veerle Scheerlinck ging de politie uit van een roofmoord. Op basis van de feiten kon ik dat onmogelijk geloven. Om vier uur in de namiddag? Met bijna geen buit? Terwijl Veerle weg van de kassa was neergestoken? Recht in haar hart?

En dan zoom ik nog wat verder in. Hoe zag de crime scene er uit? De kassa was perfect gesloten. Het geld allemaal weg. Dan denk ik: da’s veel te perfect. Hier voel ik “de nood om te overtuigen”, één van de principes van statement analyse. Volgens mij is de crime scene in scène gezet. Volgens mij kende Veerle haar moordenaar.

• Waar kunnen de Thrillerlezers jouw analyses volgen?

Op mijn website www.pietbaete.com. Daar kunnen ze doorklikken naar ‘Crime Zone’. Daar staat alles.

• Het is ook geen ‘éénmansactie’.  Jouw volgers reageren en komen zelfs met tips. Heeft het jou al geholpen om nieuwe inzichten te verkrijgen in sommige dossiers?

Heel zeker. Ik vind het geweldig dat de mensen reageren op mijn blogs en zelf ook hun analyse geven. Als deze iets belangrijks toevoegt, neem ik dat mee in een volgende blog. In de zaak van Veerle Scheerlinck heb ik een tiental mails gekregen die me meer vertelden over mijn verdachte. In de zaak van Ingrid Caeckaert komen de tongen stilaan ook los.

Je moet weten: mensen zijn bang. Ze hebben soms een vermoeden, maar durven het niet te uiten, uit angst om alleen te staan of om belachelijk genoemd te worden. Dan lezen ze mijn blogs en sturen ze me een mail: eindelijk iemand die durft te schrijven wat ik al jaren denk! Zo krijg je soms waardevolle info.

Die informatie stuur ik – samen met mijn analyse - naar de politiediensten. Je hebt inspecteurs die daar iets mee doen. Maar doorgaans krijg ik een heel defensieve reactie, als: “Jij moet mij niet komen vertellen hoe ik mijn onderzoek moet leiden!” Ik vind dat niet noodzakelijk getuigen van hoge intelligentie, maar ik respecteer het wel.

• ‘De dood van Anke Hoffman’. Wat een mooie cover! Heb je zeggenschap in de totstandkoming ervan? 

Ik heb bij de uitgeverij gepleit voor een opvallende cover. Een felle kleur en een opvallend beeld. Ik heb voor deze cover gevochten, omdat ik vond dat die ballen had. In your face. Bam! Vergelijk het met Eurosong. Je wint niet met een liedje dat leuk en aardig is. Je moet opvallen in de menigte. En de cover mocht best brutaal zijn. Dat is het verhaal van Anke namelijk ook. Haar verhaal is gebaseerd op dingen die ik elke dag lees in verklaringen, in dossiers, in getuigenverhoren. Het echte leven is altijd de beste inspiratie.

• Je zet de lezer toch wel behoorlijk op het verkeerde been.  Anke lijkt, als je de achterflap leest, te goed voor deze wereld.  Die illusie is vlug doorprikt: ‘Anke doet dingen die alleen Anke begrijpt.’ Begrijp jij haar altijd?

Anke is Anke. Ze is erg gekwetst in haar jonge leven, net als ik. Dus ik ben bereid om het voor haar op te nemen, dat zeker! Tijdens het schrijven wist ik: Anke doet alles om weer de rust en liefde te vinden die ze voelde vóór de dood van haar ouders. En omdat dit niet zo makkelijk lukt, slaat ze wild om zich heen, als een ongeleid projectiel. Ze duwt mensen van zich af in de hoop dat ze terug zullen komen. Ze heeft seks met het halve dorp in de hoop dat er ooit eens een man zal zeggen dat hij van haar houdt. Anke is een tragisch personage. Haar (nood)lot is eigenlijk een kroniek van een aangekondigde dood. Ze kan haar lot eigenlijk niet ontsnappen, want ze creëert het zélf.  

• Anke en de andere personages maken of je het nu wil of niet emoties los bij de lezer. Hoe ontstaan jouw personages? Zijn ze gebaseerd op mensen uit jouw omgeving? 

Soms. Soms ook niet. Anke is vaag geïnspireerd op een aantal vrouwen die ik ken. Maar ik denk vooral dat er in elk van de personages iets van de schrijver zit. Ook ik ben een beetje Anke. Ik deel een stukje verleden met haar. Ik heb net als Anke soms ook liefde gezocht op de verkeerde plaatsen en het keihard niet gevonden. Maar er zit ook een beetje van mezelf in Pauline, in Mireille, in de speurders, in JP. Ik denk dat je hen vooral moet begrijpen wanneer je over hen schrijft. Je moet perfect weten wat ze denken en voelen en hoe ze gaan reageren.

•  Ontwikkelen ze zich volledig volgens dat jij het aan het begin hebt voorzien of neemt het verhaal het geleidelijk aan van je over?

Niet het verhaal neemt het over, de personages kapen het verhaal. Het gebeurt dat ik een dialoog voer met mijn personages. Dan zegt Anke bijvoorbeeld: “Pietje, zo ga ik écht niet reageren in die scène. Zo bén ik niet.” En ik dan: “Oké, maar wat is dan wél jouw reactie en wat doet dit met het verhaal?” Véél dynamiek! Je moet je als schrijver altijd ten dienste stellen van de personages, want het is hún verhaal.

Zo is dat trouwens ook in statement analyse en echte moordzaken. Ik zie de betrokkenen als personages. Ik probeer hun motieven te begrijpen, hun psychologie. Een moord is altijd het verhaal van iets en iemand. Er gaat meestal iets aan vooraf. En ik gebruik woorden om te snappen wat er is gebeurd. Als mens, en met mededogen, maar zonder compassie voor daders.

• Na Ankes dood gaat de zoektocht naar de dader van start. Zo ook de verhoren door de hoofdinspecteurs Luyck en Scantorium. Antwoorden en reacties worden gewikt en gewogen. En… de lezer gaat mee aan het analyseren! Dat was ook jouw bedoeling?

Uiteraard. Ik betrek de lezer persoonlijk in mijn zoektocht, maar dat doe ik ook in mijn analyses. Uit mijn studie van statement analyse weet ik: mensen zijn heel slechte luisteraars. Dat is een feit. En mensen worden enorm makkelijk gemanipuleerd. Dat geeft vrij spel aan manipulators, narcisten, psychopaten.

Als ik één ding beoog, dan is het wel om dit soort lafaards te stoppen, want ze maken slachtoffers. En slachtoffers maken weer meer slachtoffers. Ik probeer deze ketting te doorbreken door mensen bewust te maken van wat leugens kunnen aanrichten en hoe ze manipulatie kunnen herkennen. Als je weet dat je misleid wordt, dan sta je meteen al zoveel sterker.

• De lezer krijgt op het einde van het boek ook jouw emailadres.  Krijg je reacties? Laten lezers weten of ze het eens zijn met de ontknoping of, integendeel, dat ze de zaak anders zouden hebben laten verlopen?

Dat doen ze heel zeker. Ik vind het ook fijn wanneer ze me laten weten wat ze vonden van het boek of wat het persoonlijk voor hen betekent. Het einde van Anke Hoffman is heel verrassend voor veel lezers. De meeste vinden het geweldig. Voor mij moet het einde kloppen. En op basis van wat ik weet van moordonderzoek is het einde realistisch. Dit gebeurt.

• Maar het boek brengt veel meer dan een analyse van een moordzaak. Wat hoop je dat de lezer nog meer meeneemt uit ‘De dood van Anke Hoffman’?

Een hernieuwde liefde voor het lezen. Ik krijg veel mails van mensen die me zeggen dat ze niet veel boeken of thrillers meer lazen, dat ze elk nieuw boek al snel aan de kant legden, maar dat ze wel door de eerste ‘Noodlot’ zijn geraasd. Dat vind ik het mooiste compliment. Lezen is iets waar je letterlijk voor moet gaan zitten. Als mensen gaan zitten, de eerste pagina omslaan en jou het woord geven: wat is er mooier?

• ‘Amor vincit omnia’, ofwel ‘liefde overwint alles’. Het boek begint en eindigt ermee. Eens?

Ik weet niet of liefde alles overwint. Ik weet niet of liefde sterker is dan haat, want haat, da’s soms als duizend sprinkhanen die een veld kaalvreten in twee minuten tijd. Ik geloof ook niet in een verhaal van liefde vs. haat en mensen die roepen dat liefde het antwoord is. Liefde is gevaarlijk. Ik ken veel zaken waarin haat niet kon bestaan, als er nooit liefde was geweest.

Ik pleit liever voor mildheid en openheid. We zijn allemaal mensen. We worden geregeerd door argwaan en angst. Dat is normaal. We moeten ons daar niet schuldig over voelen. Maar ik vind dat we onszelf moeten dwingen om open en mild in het leven te blijven staan. Om te blijven praten met mensen. Hun verhaal te leren kennen. Te blijven leren over onderwerpen die we soms niet begrijpen. Te luisteren naar standpunten waar we het soms niet mee eens zijn.

Dat mis ik soms in de mens-van-nu. Iedereen heeft zijn antwoord klaar en “luistert” niet meer naar de ander. Men is alleen maar bezig met wat het ik-ik-ik te “zeggen” heeft.

Dus ik zeg: Luister. Stel je open voor woorden. Wat zegt iemand? Wat vertelt mij dit? Dat is wat een statement analist doet.

• Na ‘De dood van Anke Hoffman’ smaakt de ‘Noodlot’-serie naar meer. Komt het volgende boek er vlug aan? Wordt het iets helemaal anders of ga je op hetzelfde elan verder?

Het wordt een verhaal over een mentaal gehandicapte jongen die voor het eerst alleen op stap gaat in een shopping center en daar terecht komt in een shooting. Hij is totaal weerloos, weet niet wat te doen, maar toch ontpopt hij zich tot een held.

‘Superhelden sterven niet’ is een verhaal over moed. Dat is belangrijk. Moed is niet simpel. Moedige mensen staan vaak alleen. Maar de wereld heeft moedige zielen nodig.

• Staat er nog werk voor televisie op jouw planning?

Heel, heel veel. Er komt een True Crime-reeks aan. De tweede ‘Noodlot’ verschijnt in april/mei en ik ben gevraagd om een nieuwe misdaadreeks te ontwikkelen voor een Franse zender. En mijn uitgever staat te springen voor een boek over cold cases. Het word een druk, maar bijzonder intens en interessant 2022! Mijn allerbeste wensen aan alle thrillerlezers! Wees slim, wees goed, wees moedig.

Dank je wel voor dit boeiende ‘gesprek’.  2022 wordt voor jou zeker een druk en intens jaar, maar iets zegt me dat je er nu al heel veel zin en plezier in hebt.  Jouw aanmoediging neem ik alvast ter harte. 

Wij van Thrillerlezers! wensen ook jou en jouw familie een gezellig jaareinde en een gezond en inspiratievol 2022!

Anita