Vox van Christina Dalcher

Titel: Vox

Auteur: Christina Dalcher

Publicatiedatum: oktober 2019

Nederlandse vertaling: Meulenhoff Boekerij bv, Amsterdam

Vox. Stilte kan oorverdovend zijn.

Stel je voor. Je moet een polsband om. Met een teller, die bijhoudt bij hoeveel woorden je spreekt. Dat mogen er per dag niet meer dan honderd zijn. Je mag niet lezen, niet schrijven, geen gebarentaal gebruiken. Je man mag dat wel, je zoons ook. Jij en je dochter niet. Want jullie zijn vrouwen.

Jean, moeder van vier kinderen, heeft haar wetenschappelijke carrière op moeten geven. De Amerikaanse overheid heeft vrouwen verboden te werken, zich te informeren en om over geld te beschikken. Jean wordt, net als alle andere vrouwen, gedwongen als huisvrouw door het leven te gaan. Voordat dit beleid van kracht werd en Jean als onderzoekster naar afasie werkte, dacht ze dat ze de signalen die wezen op de opkomst van een totalitair bewind kon negeren. Dat bleek niet waar. Haar, en alle andere meisjes en vrouwen in dit dystopische Amerika, wordt het zwijgen opgelegd. Tot de kennis van Jean onmisbaar blijkt te zijn.

Mening:

Het uitgangspunt van dit boek is origineel en boeiend: een maatschappij waarin vrouwen onderdrukt worden door ze vrijwel volledig het zwijgen op te leggen. De vlotte vertelstijl en boeiende personages maken het tot een pageturner. De ik-vorm waarin het verhaal verteld wordt werkt goed en de wetenschappelijke setting is mooi uitgewerkt.

Je kunt bij dit verhaal niet anders dan denken aan The Handmaid’s Tale. Dat is niet per se een kritische noot: een bepaalde maatschappelijke context leidt tot verhalen met dezelfde thematiek. Het idee van deze feministische dystopie is origineel en een geslaagd gedachtenexperiment. Wat doe je met honderd woorden per dag? Hoe probeer je je dochter te helpen zich te uiten, terwijl er op een teveel aan communicatie een zware straf staat? En hoe verhoud je je tot je partner en zoons, terwijl die ineens je superieuren zijn? 

“Soms schrijf ik onzichtbare letters op de palm van mijn hand. Waar Patrick en de jongens hun mond gebruiken, gebruik ik mijn vingers. Ik schreeuw, jank en vloek over ‘hoe het ooit was’, zoals Patrick het noemt.”

Vooral deze thematiek spreekt aan in dit verhaal. De worsteling van Jean om zich aan te passen aan een nieuwe werkelijkheid, niet in de laatste plaats binnen haar eigen gezin en haar zoektocht naar manieren van verzet zijn invoelbaar neergezet. Op driekwart van het verhaal verandert de toon. Een stevige actielijn wordt ingezet, die vlot leest, maar geloofwaardigheid mist en een wending neemt die niet had gehoeven. De interessante thema’s uit het begin van het verhaal verschuiven daarmee naar de achtergrond. Het eind van het boek voelt gehaast en liet me met een wat bevreemd gevoel achter.

Toch vond ik het boek de moeite waard, misschien wel het meest vanwege de worsteling van de hoofdpersoon met de vraag waarom ze niet eerder in opstand is gekomen. In een tijd waarin dystopische verhalen over onderdrukking als paddenstoelen uit de grond schieten, lijkt dat een terechte zorg.

“Je komt toch wel demonstreren, hè”

“Geen tijd. Druk.”