Duorecensie: Elizabeth is zoek - Emma Healey

Titel: Elizabeth Is Zoek

Auteur: Emma Healey

Uitgever: Boekerij

Pagina’s: 336

Gepubliceerd: Oorspronkelijk onder de titel Ze Is Zoek in 2014

'Ik wil naar huis,' zeg ik. Maar er is niemand in de buurt en de woorden verwaaien in de lucht, gedempt door hoge, dichte struiken, dikke graszoden en zorgvuldig gesnoeide bomen. Ik heb een soort kleine spade in mijn hand en ik zou daar herrie mee maken als ik iets kon vinden om tegenaan te slaan. Ik weet niet waar ik ben. Ik weet niet hoe ik hier ben gekomen. Er hangt een geur van gemaaid gras, maar er zijn geen bloemen. 'Alsjeblieft,' zeg ik nog eens. 'Ik wil naar huis.'

Emma Healey (1985) groeide op in Londen en studeerde af in boekbinden. Ze behaalde in 2011 haar doctoraal in Creative Writing: Prose aan de universiteit van East Anglia. Haar debuut voltooide ze op haar achtentwintigste en verscheen eerder onder de titel Ze is zoek. Het werd bekroond met de Costa Award en geselecteerd voor de Richard & Judy Book Club.

Cover

Miriam: Een rode cover, een wit briefje met daarop de titel van het boek, een tekening van een jonge vrouw met een koffer naast zich. Wie zij is, wordt in het verhaal duidelijk. Ik zou het oppakken in de winkel als ik het boek zou zien liggen, het valt op en spreekt me aan. Jammer van de quotes die op het witte briefje afgedrukt staan.

Yfke: Oorspronkelijk had dit boek een grijze kaft met voorop een eenzame weg die wordt bewandeld door een oude, kromgetrokken dame. De nieuwe kaft is roodachtig en het witte vlak voorop moet een briefje voorstellen; een van de vele briefjes waarop Maud haar gedachten, afspraken en opdrachten schrijft. Ik vind het een verbetering; deze past mooi bij het verhaal maar springt ook veel meer in het oog.

Achterflap

Maud is vergeetachtig. Ze maakt een kop thee en vergeet te drinken. Ze gaat naar de winkel en vergeet waarom. Soms is haar huis onherkenbaar, of lijkt haar dochter Helen een totale vreemde.

Slechts één ding weet Maud zeker: haar vriendin Elizabeth is zoek. Het staat op het briefje in haar zak. En wie haar ook zegt erover op te houden, het erbij te laten, Maud zal niet rusten tot ze heeft uitgezocht hoe het zit.

Want ze heeft eerder te maken gehad met een verdwijning. En ergens in haar beschadigde geest ligt het antwoord op een onopgelost zeventig jaar oud mysterie. Een mysterie dat iedereen vergeten is.

Behalve Maud...

[…] de kamer uit en de trap op. Mijn slaapkamer in. Ik doe de deur dicht, ga aan mijn kaptafel zitten en heb plotseling geen idee wat ik hier doe. Ik was toch op weg naar de keuken? Ik moet even lachen om mezelf. Wat dwaas om in de verkeerde kamer terecht te komen. Ik ben zeker gek aan het worden.

Miriam: Als je begint te lezen in dit boek, heb je eigenlijk geen idee waar het naar toe gaat. Maud weet het zelf namelijk ook niet. Ze vergeet alles. Ze schrijft zo'n beetje alles wat in haar opkomt op briefjes, maar vergeet vervolgens weer waarom ze iets op het briefje heeft geschreven of waar het betrekking op heeft. Ze maakt een kopje thee, zet het ergens neer om het compleet te vergeten. Maud vergeet waar ze mee bezig is op het moment dat ze het doet.

Op een integere manier neemt de auteur je mee in Maud’s belevingen van alledag. Aandoenlijk, maar ook triest om te lezen hoe haar geheugen haar steeds meer in de steek laat.

Maud is er heilig van overtuigd dat haar vriendin Elizabeth verdwenen is, dat heeft ze namelijk meerdere keren op een briefje geschreven en ze doet er alles aan om erachter te komen wat er met Elizabeth gebeurd is. Maud houdt vol, wat soms komisch is en soms moest ik even slikken als wéér niemand haar gelooft.

Yfke: Een origineel idee: een thriller vanuit het perspectief van iemand met dementie vertellen. Natuurlijk bestaan er al boeken over dementie en Alzheimer, maar dit is geen Hersenschimmen (Bernlef) en ook geen A Slight Trick of the Mind (Mitch Cullen), over een hoogbejaarde Sherlock Holmes.
Maud zet eindeloos vaak thee om dat vervolgens te vergeten, zodat ze geen idee heeft hoe ze nou aan die plank vol kopjes lauwe thee komt. Als een verzorgende even de kamer uit is gelopen, denkt ze dat ze alleen thuis is. Ze eet teveel toast omdat ze niet meer weet of ze honger heeft en ze blijft maar zoeken naar haar vriendin Elizabeth, waarmee ze de mensen in haar omgeving tot wanhoop drijft. Elizabeth is zoek, dat weet ze zeker, hoe vaak haar dochter ook zegt dat ze erover moet ophouden. Maud is geen meesterdetective, maar ze heeft een idee in haar hoofd en dat idee wil er maar niet uit.
Met behulp van talloze briefjes weet Maud ondanks (of misschien ook dankzij) haar vergeetachtigheid steeds iets meer licht te werpen op het mysterie rondom haar vriendin Elizabeth.
Ondertussen blijkt uit de terugblikken naar Maud’s jeugd dat Elizabeth’s verdwijning niet het enige mysterie is dat ze heeft meegemaakt.

Ik vergeet dingen – dat weet ik – maar ik ben niet gek.

Miriam: Je komt ook behoorlijk wat te weten over Maud’s jeugd, wat dat betreft is haar geheugen een heel stuk beter. Het leven na de oorlog met haar ouders, haar zus Sukey en haar man Frank en Douglas, de kostganger die bij haar ouders woonde. Maar er is iets in het verleden gebeurd, zeventig jaar geleden en Maud kan het zich niet herinneren. Behalve dan dat er iets is dat ze zich zou moeten herinneren. Ken je dat? Als er iets op het puntje van je tong ligt en je komt er niet op? Hoe is het dan als het zo elke dag voor je gaat?

Yfke: Toen ik begon, verwachtte ik een thriller. Dit boek is ook wel een thriller, maar niet zo eentje waarbij je het gevoel hebt dat je in een achtervolgingsscène zit. Er wordt heel langzaam toegewerkt naar een ontknoping, waarbij het blootleggen van elk puzzelstukje heel subtiel gebeurt. Het is bijna een literair werk, ware het niet dat er een misdaad is die opgelost moet worden.

Terwijl de ontknoping van het mysterie nadert, holt Maud’s geheugen hard achteruit. Je vraagt je af of het haar zal lukken om op tijd te vinden wat ze zoekt. Dat het geheugen van Maud tegen het einde van het verhaal zo slecht is, maakt de ontknoping des te krachtiger. Het maakte dit boek bij vlagen voor mij ook wat moeilijk om te lezen. Iedereen die een dementerende dierbare heeft (gehad), zal ongetwijfeld dingen herkennen in Maud. Daar moet je tegen kunnen – ik werd er soms wat treurig van.

Miriam: Als lezer vraag je je continue af wat er wel en wat er niet echt gebeurd is, afgaande op de herinneringen van Maud. Hoe betrouwbaar zijn die herinneringen? Daar ligt ook de kracht van dit boek. De manier van vertellen is dusdanig sterk dat je als het ware aan het boek gekluisterd zit: het verhaal pakt je vanaf het begin en blijft je boeien tot het einde. Het geheugen van Maud wordt slechter naar mate het verhaal vordert en dat zorgt ervoor dat je bijna op het puntje van je stoel zit, want je wil nu onderhand wel eens weten of er inderdaad een mysterie is of niet, of dat Maud inderdaad zo onbetrouwbaar is als haar omgeving haar en jou als lezer doet geloven.

De frustratie van dochter Helen komt ook erg duidelijk naar voren. Hoe moeilijk moet het zijn om je moeder zo te zien aftakelen, dat je jezelf continue moet herhalen, je elke dag afvraagt of ze je nu wel herkent of juist weer niet, dat je boos op jezelf wordt en je schuldig voelt omdat je gefrustreerd raakt, terwijl je weet dat ze er niets aan kan doen. Ik kan er niet over meepraten, maar het lijkt mij werkelijk verschrikkelijk. Mooi verwoord door de auteur.

De ontknoping is geweldig en triest tegelijk. Een prachtig boek en absoluut een aanrader, al zou ik me kunnen voorstellen dat het erg confronterend is als je iemand in je naaste omgeving hebt die aan het dementeren is.

Yfke: Hoe kan iemand een mysterie schrijven waar zoveel verwarring in zit? Elizabeth Is Zoek is echt enorm knap geschreven, ook al lijkt het misschien makkelijk om vooral veel door de war te gooien en de lezer aan het twijfelen te zetten – want doordat Maud zoveel vergeet en verwart, ga je twijfelen of er wel iets is gebeurd, en als, ALS, wat dan? Klopt er überhaupt iets van? Dat maakt het een boek dat je niet wilt wegleggen, omdat je nu weleens wil weten wat er aan de hand is.

Ik sloeg Elizabeth Is Zoek dicht met een gevoel van bewondering, voor zo’n goed in elkaar gezet verhaal.

Miriam:

Plot: 4,5

Spanning: 3

Psychologie: 4

Schrijfstijl: 5

Originaliteit: 4,5

Leesplezier: 5

4,5 sterren voor Elizabeth is zoek.

Yfke:

Omslag: 4
Plot: 4.5
Originaliteit: 3.5
Psychologie: 4.5
Leesplezier: 3.5
Schrijfstijl: 4

Conclusie: 4 sterren

Nieuwsgierig? Bekijk het boek hier op Bol.com!