vrijdag 3 april 2015

Mijn vader was een NSB'er - Elmer den Braber

Eigenlijk heb ik Mijn Vader Was Een NSB'er van Elmer den Braber al meer dan een week uit, maar ik heb erg geaarzeld om mijn mening te delen met de Thrillerlezers. Ik hoor namelijk weleens vaker dat ik erg kritisch kan zijn (en niet alleen wat boeken betreft, haha). En dat is ook wel zo - ik weet wat ik goed en minder goed vind, of zelfs ronduit slecht, en kan dat dan benoemen. Maar dat kan onbedoeld kwetsend werken, en dat is niet mijn bedoeling. Als je ergens van genoten hebt en iemand anders boort dat de grond in - tja, dat is helemaal niet fijn. Daarom heb ik geprobeerd dat niet te doen in onderstaande recensie. Ik hoop dat het is gelukt.

Dit boek gaat over Elsa, die in de herfst van haar leven besluit het stilzwijgen te verbreken over haar vader's lidmaatschap van de NSB. Het onderwerp vond ik enorm interessant - er zijn talloze oorlogsdagboeken, romans en informatieve materialen over de Tweede Wereldoorlog, maar hoeveel van die bronnen en boeken belichten de oorlog vanuit het oogpunt van de NSB of iemand die met de NSB te maken had (fictief of niet)? Ik ben er nog niet veel tegengekomen. Daarom besloot ik dat ik dit boek wilde lezen.

Misschien waren mijn verwachtingen veel te hoog - ik vond het namelijk niet zo'n sterk verhaal. Uiteindelijk wordt er heel weinig aandacht besteed aan de reden waarom Elsa's vader - die in eerste instantie alleen lid wordt van de NSB om zijn gezin te helpen - de nazi's 'actief' gaat helpen. Dat wil zeggen, er wordt wel degelijk aandacht aan besteed aan de gebeurtenissen die daarmee te maken hebben, maar er is geen opbouw, geen subtiliteit, geen continuïteit. Het lijken bijna losse stukken die toevallig aan elkaar lijken te zijn geknoopt. Juist die opbouw mis ik; ik had de verwachting dat het boek meer zou gaan over het taboe van 'fout in de oorlog', over de dingen waar je niet over praatte, over wat mensen beweegt om zich tegen anderen te keren, maar het blijft allemaal erg oppervlakkig.

Ja, het is natuurlijk een verhaal dat je ziet door de ogen van het kind van een NSB'er en niet door de ogen van die NSB'er zelf.  Maar dat kwam niet heel erg uit de verf voor mij. Vooral de eerste 100 pagina's waren enorm saai (om duidelijk te maken hoe gewoon de familie van Elsa is, denk ik - maar er gebeurde ècht niks) en bijna niet door te komen. De personages blijven heel oppervlakkig en je komt er niet achter wat ze denken of voelen - maar wel elke beweging en ademhaling van Elsa, terwijl het voor mij niet veel bijdroeg om te weten dat ze een droge mond had en moest slikken, of dat ze twee keer opstond en weer ging zitten, enzovoort. Bij die gedetailleerde beschrijvingen kwamen dan ook rare, beeldend bedoelde zinnen, zoals over tranen die landen op de grond en zich vermengen met iets (dat kwam een aantal keren terug). Bij zoiets denk ik 'wàt? waarom schrijf je dit?' en dan ben ik meteen uit het verhaal.

Ik kon me vooral door het gebrek aan voor mij relevante gebeurtenissen niet echt aan het verhaal of de personages hechten en dat gebeurde later, toen er meer vaart kwam in het verhaal, dan ook niet meer. Misschien mede daarom dat ik sommige dingen zo ongeloofwaardig vond; dat Elsa's beste vriendin onderduikers op zolder heeft (toevallig), de manier waarop Elsa uiteindelijk besluit om te gaan met het NSB-lidmaatschap van haar vader, dat op het einde nog even een schokkende onthulling gedaan wordt. Het deed voor mij allemaal heel vreemd en onecht aan.
Het raakte me gewoon niet.


En ja, daarbij komt ook: ik ben een mierenneuker met spelling en dergelijke. Dit boek is tot stand gekomen met behulp van donaties en uitgegeven door een (voor mij althans) minder bekende uitgever. Ik merk vaak dat boeken die op deze manier uitgegeven zijn, stikken van de fouten.
Jammer genoeg was dat hier ook het geval. Op elke pagina minstens één schrijffout of verkeerd geplaatst/ontbrekend leesteken, dat stoorde me enorm. Aanhalingstekens die verkeerd staan of missen, een woord te weinig of juist te veel, soms had ik er wel tien op een pagina (ik ben gestopt met het bijhouden). Zelfs in het nawoord van Elmer zaten ze, en dat is maar één pagina. Dat er dan mensen worden bedankt voor het controleren van de spelling en grammatica vind ik ongelofelijk - hoe was het vòòr zij het manuscript hebben gelezen??


Eerlijk gezegd denk ik dat de publicatie van Mijn Vader Was Een NSB'er te vroeg is geweest en gewoon nog één of een paar keer herschreven had moeten worden. Dan was het een strakker geheel geworden en zou het verhaal goed tot zijn recht komen. Nu is het vooral een verzameling gebeurtenissen die duidelijk verband houden met elkaar maar toch los tegen elkaar aan staan. Het voelt nog niet als een echt verhaal, meer als een kladversie. Ik hoop dat Den Braber dit doet; het zou denk ik echt een goed boek kunnen worden.
Ondanks mijn persoonlijke teleurstelling was en ben ik toch echt blij dat het boek bestaat, om eerder genoemde reden, ook al is het niet gebleken wat ik ervan had gehoopt. Want het feit blijft wel dat ik het goed vind dat iemand überhaupt besloot een boek te schrijven met dit geladen onderwerp, om ook eens deze kant van onze geschiedenis te belichten.

Myra B.

Geen opmerkingen:

Een reactie posten