Interview met Norman Jansen

 

In maart 2021 verscheen ‘Gevangen in dilemma’s’ door Norman Jansen.   Met thema’s als mensensmokkel en -handel, drugstrafiek en corruptie verwerkt de auteur in dit boek zowel eigen ervaringen op het terrein als lid van de Koninklijke Marechaussee als de ervaringen van slachtoffers.  Vanuit het zonnige Curaçao vond Thrillerlezers! Norman Jansen bereid om een aantal vragen te beantwoorden.

• Norman Jansen, zou je je even willen voorstellen aan de Thrillerlezers! die je nog niet kennen?

Jazeker, ik ben bijna vijftig jaar, getrouwd en vader van drie kinderen. Met mijn gezin woon ik nu wederom voor een aantal jaren op Curaçao. Eerder hebben wij na een tussenstop van drie jaar Nederland eerder al zeven jaar hier mogen verblijven. Natuurlijk is het een prachtige plek om te mogen wonen, de warmte en zon geven een aangename temperatuur.

•Hoeveel boeken heb je ondertussen op jouw actief staan?

Ik heb inmiddels vier boeken mogen uitgeven, waarvan een inmiddels in de Engelse taal is verschenen.

•Schrijf je één bepaald genre?  

Niet doelbewust, maar de boeken over de thema’s mensenhandel en mensensmokkel heb ik in romanvorm verwerkt. Dit geeft mij namelijk de ruimte om zowel fictie als non-fictie te verwerken maar ook omdat het niet een thriller is waarbij vaak een probleemstelling wordt opgelost. Sterker nog, de laatstgenoemde serie hebben min of meer open einde. Een van de eerste boeken die in geschreven heb valt onder de categorie hulpboek, geschreven uit eigen ervaringen probeer ik terugkerende expats en remigranten voor te bereiden op het Reverse Culture shock fenomeen. Dit boek met de titel ‘De kunst van het remigreren’ helpt terugkeerders met bewustwording en ik hoop hiermee te voorkomen dat zij in de bekende valkuilen stappen waar expats vaak mee te maken krijgen. Mijn andere boeken zijn; ‘De stilte van het water’ en ‘Een gemakkelijke prooi’.

•’Gevangen in dilemma’s’ is het hoeveelste boek van jou?

Dit is mijn laatste en dus vijfde boek dat ik heb mogen uitbrengen.

• Je bent werkzaam bij de Koninklijke Marechaussee.  (Is dat de Nederlandse tegenhanger van de Belgische Federale Politie?)  Ben je nog steeds in die hoedanigheid op Curaçao?

Ik ben nog steeds werkzaam voor de Nederlandse overheid op Curaçao, In totaal dus al ruim negen jaar. Eigenlijk is dit (ei-)land mijn tweede thuisland geworden. De Belgische tegenhanger was voorheen de Rijkswacht en nu inderdaad de Federale politie. De Koninklijke Marechaussee (KMar) is verantwoordelijke voor o.a. de grensbewaking, zowel de lucht- als zeehavens, militaire politie, als politie op de internationale luchthavens. Een andere belangrijke taak is het tegengaan van mensensmokkel, bijvoorbeeld op de illegale inklimmers die via containers vaak naar Engeland proberen te komen.

• Ben je geboren en getogen op Curaçao?  Zoniet, hoe ben je daar terecht gekomen?

Nee hoor, ik ben geboren en getogen in Amsterdam, en na bijna twintig jaar Amsterdam zijn wij als gezin gaan zwerven door Europa en later naar het Caribisch gebied. Ooit in 2007 was ik daar al even alleen voor werk gedurende een paar maanden en vanaf 2009 daar met het hele gezin. Dat is een vrijwillige keuze en ik heb daar nog geen moment spijt van gehad.

•  Werken voor de Koninklijke Marechaussee is jouw hoofdactiviteit?

Jazeker, het betreft een gewone veertigurige werkweek waarbij ik tussendoor nog probeer te schrijven. Of wordt schrijven stilaan jouw belangrijkste bezigheid?  Hoe combineer je deze twee activiteiten? Mijn eerste boek is vooral begonnen als een soort verwerking van opgedane indrukken, emoties en bijzondere gebeurtenissen. In 2010 verbleef ik voor werk op Haïti, tijdens de allesverwoestende aardbevingen waar vele honderdduizenden bewoners om het leven kwamen. Ik maakte al korte aantekeningen om alle indrukken een plekje te kunnen geven, maar hield dit echt voor mijzelf. Jaren later, op advies van een goede vriendin, heb ik deze zinnetjes omgezet naar verhalen. Waargebeurde verhalen om te bewaren voor later, waarbij het vooral ging om slachtoffers die ik ontmoet had of andere schokkende gebeurtenissen. Op een gegeven moment gaf deze vriendin aan dat dit interessant kon zijn voor andere mensen en dat ik deze boodschap verder moest verspreiden. Ik wilde beslist niet dat het een verhaal zou worden over mijzelf, maar wilde wel hiermee – met name slachtoffers van mensenhandel en mensensmokkel -  anderen een menselijk gezicht geven. Vanuit daar is het eigenlijk begonnen en nog steeds probeer ik op deze wijze zowel het schrijven als uitlaatklep te zien maar hiermee ook aandacht te vragen voor mensen uit onze samenleving die het minder hebben getroffen. Met name voor deze laatste groep is gewoon weinig tot geen aandacht.

•Ben je een gestructureerd schrijver dwz heb je een vaste dagorde, een plek die enkel dient om te schrijven, …?

Zeker niet, ik heb een drukke baan en weinig tijd. Ik schrijf echt zodra ik zin, tijd en ruimte heb. Dat kan weken niet voorkomen en dan soms dagen achtereen (of nachten lang) zijn omdat mijn hoofd vol zit met herinneringen en emoties.

• Op het internet lees ik dat je schrijver bent van non-fictie en fictie.

   Hoe fictief of non-fictief is ‘Gevangen in dilemma’s’?

Ik verwerk altijd mijn eigen ervaringen en de verhalen/getuigenissen van slachtoffers in mijn verhalen. Ik ben zelf voor werk in het Afrikaanse Mali geweest en heb de verschrikkingen in lokale weeshuizen mogen aanschouwen. In het eerste hoofdstuk van ‘Een gemakkelijke prooi’ vertel in ook vanuit een ander perspectief het verhaal van een - letterlijk gedumpt - pasgeboren kindje en het vervolg daarop. In werkelijkheid stond ik daar met het lichaampje van dit kind, in een stoffige armoedige wijk in de Malinese hoofdstad Bamako. Dat kan en wil ik niet beschrijven, maar wel vanuit een andere hoedanigheid. Dan heb ik de (geestelijke) vrijheid om te kunnen schrijven en voel dan ook geen belemmering. Alsof dan het muurtje om mij heen is verdwenen. Als ik dit zou vertellen vanuit mijn eigen verhaal dan breekt er iets in mij. Zie het als een soort zelfbescherming.

In ‘Gevangen in dilemma’s ‘ begint het verhaal op de Bahama’s vanuit het perspectief van een van de hoofdpersonages. In werkelijk stond ik bij de overblijfselen van een verwoeste stad nadat orkaan Dorian daar overheen raasde en dood en verderf achterliet. Het stonk er letterlijk naar de dood.
Dat deel is dus duidelijk non-fictie en mijn verhaal. Ook de drugssmokkel aan boord van een Nederlands marineschip heb ik van dichtbij mogen meemaken, in mijn rol als hulpofficier van justitie vanuit de Kmar. Zo combineer ik waargebeurde feiten, eigen ervaringen tot een compleet verhaal.

• Je schrijft autobiografische boeken.  Ook met ‘Gevangen in dilemma’s’?  Wat zit er aan autobiografische elementen in het boek?

Zoals ik hierboven al omschreef combineer ik mijn eigen ervaringen als ook die van bijvoorbeeld slachtoffers van uitbuiting. In mijn laatste boek zitten een paar thema’s zoals corruptie binnen het politiekorps, ongedocumenteerde Venezolanen die illegaal Curaçao binnenkomen, seksuele- en arbeidsuitbuiting tot aan de drugssmokkel, waarbij ik zelf vanuit mijn werk bij betrokken ben. Ik heb dus letterlijk zelf met mijn voeten in de modder gestaan, de angst in de ogen van Sharina gezien, of gesproken met de corrupte politiecollega.

 • Aan inspiratie geen gebrek waarschijnlijk, gezien het beroep dat je uitoefent?

Nee, mijn hoofd zit vol met herinneringen van de afgelopen dertig dienstjaren. Van het voormalige Bosnië, Congo tot aan Belize en Tortola aan toe. Ik ben wel op zoek naar tijd en rust om dit om te kunnen zetten naar leesbare verhalen.

• Nog volgens dezelfde internetbron ben je een expert op het gebied van mensenhandel en mensensmokkel, werkzaam binnen het domein van justitie en opsporing.  Kennis die je deelt in ‘Gevangen in dilemma’s’?

Ik heb in Nederland een aantal jaren bij het Expertisecentrum Mensenhandel en Mensensmokkel (EMM) mogen werken. Vanuit die hoedanigheid kom je zo vaak in aanraking met strafrechtelijke onderzoeken waarbij je de kans hebt om zowel met daders als ook slachtoffers te spreken. Zo kwam ik ook op het idee om in ‘Een gemakkelijke prooi’ ook Thiemo te beschrijven. Een minderjarige jongen met een licht verstandelijke beperking  (LVB) die in aanraking komt met een lovergirl en zo uiteindelijk in de prostitutie terecht komt. Een letterlijke eyeopener voor veel mensen die nooit gedacht hadden dat jongens het slachtoffer werden van dergelijke praktijken. En dat was ook mijn doel, andere bewust te maken van gruwelijkheden die vlak onder onze neus plaatsvinden.

• Beroepshalve kom je van heel dichtbij in aanraking met mensenhandel en -smokkel.  Is erover schrijven een vorm van therapie?  Of wil je door erover te schrijven meer bewustwording creëren bij de lezers?

Allebei, het geeft mij meer rust om er een boek over te schrijven zonder vanuit mijn eigen persoon te hoeven schrijven of vertellen. Anderzijds merk ik steeds weer dat anderen helpt hier meer over te leren en hiervan bewust te worden. En juist deze bewustwording helpt in de strijd tegen mensenhandel. Immers als je niet weet waar je op moet letten kan je er ook niets aan doen.

• In de uitoefening van jouw beroep kom je waarschijnlijk allerlei soorten mensen tegen.  Wat is voor jou de meest verwerpelijke (menselijke) karaktertrek waarmee je bent geconfronteerd?

Oei, dat is een lastige want ik kan wel een hele waslijst opnoemen. Maar narcistisch en ook wel listig gedrag is wel een terugkerend item denk ik.

•  Zijn er nog zaken, mensen, … die jou met verstomming kunnen slaan? Als in ‘dat overtreft nu alles wat ik tot nu toe meemaakte’? In positieve zijn helaas weinig, zeker gezien vanuit mijn professie. Maar de hardheid van verschillende media over bijvoorbeeld bootvluchtelingen of ongeïnteresseerdheid van buurtbewoners of soms zelfs familieleden wanneer zij achter de uitbuiting van een minderjarig kind komen, kan er bij mij nog steeds niet in.

• Zie je ook mooie dingen gebeuren? 

Waar ik zelf heel verbaasd over was, is dat sommige lezers teruggaven ontroerd te zijn geworden door mijn verhaal/boek. Het klinkt raar, maar dat geeft mij weer kracht om door te gaan. Niet om ontroering te veroorzaken maar het besef dat mijn verhaal doordringt tot het binnenste van de lezer. Dat mijn ervaringen, herinneringen en gevoelens – ook die van slachtoffers – dus ook mijn boodschap dat ieder mens een eigen verhaal heeft, zijn doel bereikt. Dat doet mij veel.

• Aan deze kant van de wereld kennen we de verhalen over de bootvluchtelingen die via de Middellandse Zee Europa trachten te bereiken.  Laatst was er het nieuws over Marokkaanse vluchtelingen die hun kans waagden richting de Spaanse enclave Ceuta.  Is de vluchtelingenproblematiek ginds bij jullie van dezelfde grootorde?

In aantallen veel minder, maar in termen van persoonlijk leed en drama’s net zo groot. Ook hier spoelen af en toe lichamen aan, moeten vluchtelingen vele US dollars betalen aan smokkelaars en corrupte ambtenaren om over gebracht te worden. En terwijl wij weten dat het leven in Venezuela geen enkele vooruitzicht meer geeft aan de inwoners. In feite hebben zij geen enkele keus meer dan een levensgevaarlijke overtocht naar een van de eilanden te wagen.

• Rafaely beweegt in het verhaal alsof je hem persoonlijk hebt gevolgd, kent.  Kom je van dichtbij in contact met slachtoffers van mensensmokkel en -handel?

Als je je ogen op straat opent en om je heen kijkt zie je genoeg Rafaely’s en Sharina’s rondlopen. Kijk je bij de plaatselijke snék dan zie je de schaars geklede jonge Venezolaanse meisjes ronddrentelen. In feite ontkom je er niet aan.

• Rafaely is al eerder uit Venezuela vertrokken in de hoop om op Curaçao een beter leven te kunnen leiden.  Het is ook al enkele keren mislukt.  Toch probeert hij het nu opnieuw.  Kan je daar begrip voor opbrengen als ordehandhaver?

Jazeker, ik zou in zijn geval precies hetzelfde doen. Iedereen heeft een grens, als jij je gezin geen eten meer kan geven doe je alles om geld te verdienen en ga je die grenzen over, zeker weten. Dat betreft ook de simpele drugssmokkelaars die bollen met cocaïne slikken en naar Europa vliegen. Deze eenvoudige mensen hebben geen andere optie meer en in feite zijn zij ook slachtoffer. Het zijn de grote mannen in de organisaties die hierachter zitten, die aangepakt moeten worden. Want door het aanhouden van een Rafaely of Chris, zorg je er alleen maar voor dat er morgen weer een nieuwe opstaat die het ook gaat proberen. En die cirkel moeten we als justitie en politie zien te doorbreken.

• Is de ordehandhaver in jou altijd in harmonie met Norman Jansen als gewone burger?

Natuurlijk ontstaan er in het dagelijks leven wel eens dilemma’s, dat is logisch. Maar wanneer het op helpen van andere mensen aankomt heb ik daar geen probleem mee. Als ik mijn vinger op de zere plek moet leggen om daarmee anderen uit een benarde situatie te helpen dan doe ik dat. Ik kan heel slecht tegen onrecht, en ik weet dat ik de strijd niet altijd ga winnen maar niets doen is geen optie. Dan doen al teveel mensen.

• In ‘Gevangen in dilemma’s’ komen de dilemma’s goed tot uiting.  Slachtoffer en pleger struggelen echt wel met de koers die ze moeten varen.  Hou jij daar ook rekening met de wetenschap dat een pleger soms gedwongen wordt te doen wat hij doet?

Bijna altijd doen een pleger waar ik in mijn boeken over vertel, iets niet vrijwillig. De bolletjesslikker waar ik eerder over sprak doet dat niet, de vele duizenden minderjarige jongens die gedwongen in de prostitutie zitten doen dat niet, en de illegale kok die in het Chinese restaurant zeven dagen per week met werkdagen van 14 uur per dag werkt voor een schijntje, doet dat ook niet. Vaak hebben zij geen keus, worden gedwongen, gechanteerd of vanwege hun LVB in een positie gedwongen waardoor zij niet beseffen misbruikt te worden. Zijn zij dan fout?  Ja, je mag geen cocaïne smokkelen……. Maar wie is er nu echt fout?

En die boodschap, of in ieder geval de hoop dat lezers er over na gaan denken, probeer ik uit te dragen.

• Met jouw boeken draag je ook een maatschappelijke boodschap uit.  Krijg je veel reacties?  Ook uit het milieu?

Zeker van deskundigen op het vakgebied mensenhandel en smokkel, maar verassend genoeg ook van slachtoffers die het herkennen. Zelfs van collega’s binnen de politie/Kmar die soortgelijke zaken mee hebben gemaakt en de emoties bij zichzelf en de ander heel goed herkennen.

• Tot slot, heb je al plannen voor een volgend boek?  Zo ja, kan je al kort weggeven waarover het zal gaan?  Een titel verklappen?

Ik heb verschillende opzetjes in de week liggen. Ik loop al een tijdje rond met de gedachte om te schrijven over de uitbuiting van zogenaamde Roma-kindjes die binnen Europa gedwongen worden om te bedelen of om winkeldiefstallen te plegen. Dat doen zij niet om hier zelf beter van te worden, de meesten worden simpelweg gedwongen om dit te doen. Ook hier weet de gemiddelde lezer weinig tot niets van, en dat wil ik graag veranderen.

Dat opzet resulteert ongetwijfeld in alweer een pakkend en misschien wel herkenbaar verhaal.  Wij bij Thrillerlezers! kijken ernaar uit.

Norman Jansen, bedankt voor deze ‘babbel’!