Naast de Westerkerk in Amsterdam wordt een lijk gevonden. Het is oktober 1634. In de verse sneeuw is een vreemd symbool getekend en de hand van het naakte lijk omklemt een rapier. Wanneer meer doden onder vergelijkbare, mysterieuze omstandigheden worden aangetroffen, wordt de hulp ingeschakeld van René Descartes. De Franse filosoof zet zijn befaamde methode in om het mysterie te ontrafelen.Met aandacht voor details weet Hans Dooremalen het Amsterdam in de 17e eeuw te schetsen. De lezer kruipt in het hoofd van Clement, de valet de chambre van René Descartes. Hij is degene die op pad gestuurd wordt als zijn meester wat wil weten. Descartes blijkt een ongebreidelde nieuwsgierigheid te hebben, zeker als er een mysterie ontstaat rondom de moorden die elkaar in een paar dagen opvolgen. Hij ziet het als dé kans om zijn methode te preciseren en te onderwijzen aan Clement en onderschout Held die de leiding over het moordonderzoek in zijn mik geschoven krijgt. De verhouding tussen Clement en Descartes doet denken aan een Nederlandse versie van Sherlock Holmes, hoewel beide heren afkomstig zijn uit Frankrijk.
De gedetailleerdheid waarmee Dooremalen het stadse leven schetst, inclusief een introductie van een hele reeks bekende namen, politiek, geloofskwesties en gewoonten uit de Amsterdamse geschiedenis, maakt dat het verhaal wat langzaam op gang komt, en eerder als een historische roman begint dan als de detective die het verhaal uiteindelijk toch is. Ben je eenmaal door de introductiepagina’s heen, dan komt ineens de spanning om de hoek kijken. Ondanks dat de gedetailleerdheid blijft, is het boek dan snel uitgelezen.
Training in cartesiaanse methode van twijfel
Filosofische detective staat op de cover. Dat is precies wat dit boek is. Dooremalen weet op consistente wijze de cartesiaanse methode toe te passen bij het oplossen van het raadsel rondom de moorden. Gevolgtrekkingen die je als lezer maakt, worden ontleed tot het kleinste detail in dat wat je zeker kunt weten, wat je denkwijze richting geeft. In die zin wordt de lezer tegelijk met Clement en Held getraind in het methodisch denken van Descartes, wat een schril contrast is met de denkwijze die de mensheid in het Amsterdam van de 17e eeuw laat zien.
Dooremalen heeft een interessant boek geschreven met filosofisch opgebouwde gedachtegangen, die hier en daar toch wat lastig te volgen zijn, zeker als je niet getraind bent in de filosofie van Descartes. Wat mij vooral bijblijft is het inzicht dat de cartesiaanse twijfel, wat voor ons in deze tijd een meer natuurlijke denkwijze is, een groot verschil maakt ten opzichte van de 17e eeuw, waarin gevolgtrekkingen vanuit bijvoorbeeld de heksenhamer voor mensen logisch zijn. Wat dat betreft heeft Descartes de wereld veel gebracht!
~ Liane Baltus
Deze recensie is eerder geplaatst op https://thespiritofwords.com
Geen opmerkingen:
Een reactie posten