Mensen moeten niet zo zeuren?! door Esther Scherpenisse

"Je kunt ook niks meer goed doen!" Ik heb dat ook weleens gedacht de laatste tijd, net als anderen als ik die in hun leven zelden tot nooit achtergesteld worden op basis van hun huidskleur, geslacht, seksuele voorkeur. Met name in perioden waarin het Zwarte Pietendebat weer oplaait, en dingen zoals #metoo gebeuren.

Wat ik om me heen helaas vaak zie gebeuren als mensen die verzuchting doen, is dit: "Mensen moeten niet zo zeuren." Of: "Dit heeft niks met mij te maken."

Maar wegkijken of anderen wegzetten als zeikerds zorgt er niet voor dat een probleem weggaat.

Het gaat er namelijk niet om hoe wij ons voelen.

Hoe gewoon jij Zwarte Piet ook vindt, voor je gekleurde buurman is het racistisch.
Hoe grappig jij die opmerking ten koste van een homofiele collega ook vindt, voor hem is het denigrerend.
Hoe complimenteus jij dat naroepen van die vrouwelijke voorbijganger ook bedoelde, voor die vrouw is het bedreigend.

Hoe wij ons voelen, of wat wij vinden, is geen vrijbrief om niet meer te hoeven luisteren naar wat een ander voelt of vindt. Maar zo lijkt het soms wel. We interpreteren vrijheid tegenwoordig vaak als: "Bek houden, bitch, ik ben aan het woord."

Hoe wij de wereld zien is heilig, en o wee als daar iemand aan rommelt. O wee als we ermee geconfronteerd worden dat dingen die wij altijd als gewoon zagen, misschien niet helemaal gewoon zijn. Dat we misschien wel iets moeten veranderen aan de manier waarop we dingen altijd deden. Aan onszelf.

Het lijkt wel alsof ik het steeds over anderen heb, maar ik moet hier een bekentenis doen. Ik was veertien jaar geleden Zwarte Piet voor mijn jongere broertje. Daar zouden de meeste mensen niks van denken, behalve als je weet dat zijn moeder van Surinaamse afkomst me had verteld dat zij Zwarte Piet eigenlijk vreselijk racistisch vond, "maar het hoort er nou eenmaal bij".

Waarom deed ik dan toch zoiets? Dat is bijna alsof je een Jood een swastika cadeau geeft. Volslagen ongepast.

Maar ik dacht niet aan hoe kwetsend het kon zijn, want het was inderdaad gewoon. Het was status quo. Het "hoorde er nou eenmaal bij". Er waren meer mensen die het gewoon vonden dan mensen die het niet gewoon vonden. Ik dacht er zelfs niet aan dat Zwarte Piet in bredere zin misschien wel discriminerend zou kunnen zijn. Want het is al sinds ik me kan herinneren onderdeel van december, en sinterklaas. Dus dit had niets met mij te maken.

Het was gewoonte. Traditie. Routine. En doen wat je altijd deed is makkelijk. Het anders doen is moeilijk.

Dus ben ik blij met alle discussies waar ik soms zo moe van word dat ik denk "je kunt ook niks meer goed doen". Want al die discussies vechten de status quo aan - zowel die van onze samenleving, als die in mijn hoofd.

En ik heb dat nodig. Want ik heb niet altijd door wanneer de status quo anderen benadeelt, omdat ik in die luxepositie zit dat ik niet word afgewezen voor sollicitaties vanwege mijn achternaam, en dat mensen me niet vragen om een taalcursus te doen vanwege mijn huidskleur, en dat niemand het vies vindt als ik op straat mijn vriend kus.

Ik heb het nodig dat iemand zich hardop afvraagt: waarom vinden wij deze status quo eigenlijk normaal?

Sterker nog: ik heb veel mensen nodig, met krachtige stem. Want ik ga ervan uit dat ik niet uniek ben, en zoals mijn voorbeeld laat zien, is er veel voor nodig voordat iemand door heeft dat er echt een probleem is.

En shit, dat is lastig en duurt eindeloos. Het is lastig voor die mensen die zich roepende in de woestijn voelen, en het is lastig voor mensen die moeten gaan nadenken over iets dat ze altijd als normaal beschouwden. Nadenken over wat goed is, is lastig, vergt nuance, en vraagt van ons dat we voortdurend alert blijven.

Het is fijn als dingen makkelijk zijn. Maar het is niet beter.

Dus daag me alsjeblieft uit, en blijf me uitdagen tot er verandering komt.

Want ik wil graag een wereld die beter is dan hij gisteren was.