Voor alles lijkt wel een regeltje te zijn bedacht.
Soms beperkende regels - een regel is sowieso beperkend - soms regulerende
regels, sommigen met milde gevolgen bij het niet naleven van de regels, anderen
met nog meer vrijheidsbeperkende opleggingen. Een aantal zijn natuurlijk eenvoudig
te bedenken en gelden al sinds men met een hamer en beitel stukken rots kon
bewerken: gij zult niet stelen, gij zult niet doden. Vrij duidelijk. Doe je dat
toch dan wacht je een tegenprestatie. Gij doodt, dan zult gij moeten boeten. In
de loop der jaren is de mate van straf wel wat veranderd. Van een paar
zweepslagen, een steniging hier en daar tot een goede opknoping - ja, ja,
zowaar een boektitelverwijzing.
Toen in 1870 de doodstraf in Nederland werd
afgeschaft, kwam daar als alternatief een levenslange straf voor in de plaats. Niet
20 of 30 jaar, maar tot inden doet. Dat je na het uitzitten van tweederde van
de straf weer vrij rond kan lopen is ook geregeld. Als je helemaal je best doet
en je beste beentje voor zet, bestaat er een goede kans dat je misschien zelfs
eerder je vrijheidsbeperkende leventje weer kunt oppakken.
Wikipedia heeft zelfs een lijst met alle
levenslanggestraften van Nederland (Wikipedia zal waarschijnlijk zelfs een
lijst hebben met hoeveel lijstjes er op Wikipedia zijn). Als je alle
levenslanggestraften bij naam kunt noemen, is dit dus niet al vaak voorgekomen
in 146 jaar. Wat een vredelievend volkje zijn wij toch.
3500 jaar geleden kon men amper 10 regels
verzinnen waaraan je levensstandaard moest voldoen. Zaken die als sociaal
geaccepteerd werden gezien en zaken die op zijn zachts gezegd afgekeurd werden.
2 rotsblokken, enkelzijdig gebeiteld, regelafstand 7, lettertype Gotisch werden
van de berg gesjouwd en opgelegd aan de mensheid. 10 regels, zo moeilijk kon
het toch niet zijn.
Wilde je iets doen waarvan je het vermoeden had
dat daar afkeurend op gereageerd zou worden, was je met een korte blik op de
stenen tablets snel klaar om te weten of je iets wel of niet moest doen. Deed
je het toch dan wist je dat daar een straf op stond die je tot in het hiernamaals
kon achtervolgen. Wat nou levenslang, boeten kreng.
Ondertussen zijn er alleen al in Nederland zo'n 400
rotsblokken bijgekomen, dubbelzijdig gebeiteld met een pneumatische beitel,
lettertype Arial Narrow en letterhoogte 6.66. Alleen heeft niet elke provincie
dezelfde kopie ontvangen. Zelfs per gemeente kan het bewerkte rotsblok
verschillen. Hier en daar zijn er blijkbaar wat exemplaren gebroken tijdens het
transport en wat regels weggevallen of zijn sommige brokken zijn door elkaar
geleverd: Gij zult niet doden maar zolang je niet vloekt, is het minder erg?
Elke gemeente schijnt zijn regeltjes te hebben. En
soms lijkt het dat het naleven van die regeltjes afhangt van de stemming van
degene die de regeltjes moet handhaven. In de bouw bijvoorbeeld, hebben wij
veel te maken met een wirwar aan regeltjes, die ook nog eens in een taal staan
omschreven die alleen begrepen kan worden als je een universitaire opleiding
hebt afgerond. De 'gewone' burger valt niet uit te leggen dat jij geen
uitbreiding mag bouwen, maar je overbuurman wel. Alleen maar omdat dit in een
bestemmingsplan is vastgelegd. Of dat je best een dakkapel mag bouwen, maar
alleen met vastgestelde maten. Niet te hoog, niet te breed en in de juiste
kleur. Juiste kleur? Jazeker, er is ook iemand die over de kleur van jouw huis
gaat. Fijn dat jij rood een mooie kleur vindt, maar als de
welstandsgedelegeerde daar anders over denkt heb je pech.
Als er iets is waar Nederlanders een hekel aan
hebben, dan is het wel wetjes en regeltjes. Maar nog meer aan handhaving van
die regels. Als de altijd al aanwezige regeltjes opeens een nadelig effect
hebben op onze dromen, op het moment dat we onze dromen willen realiseren,
vinden we het maar onzin dat die regels er zijn. Als onze buurman iets wil
realiseren dat nadelig voor ons kan uitpakken, zijn we maar al te blij als
blijkt dat hij iets doet dat niet volgens diezelfde regeltjes is en hij terecht
wordt gewezen op zijn daden.
Maar ook voor de kleinere zaken in het leven
hebben we regel verzonnen: heb je een hond, dan mag deze alleen maar binnen de
lijntjes poepen. Poept je hond ergens buiten de lijntjes, kun je een geldboete
verwachten, terwijl de kat van de buren straffeloos je tuin aan het bemesten is.
Heb je een openhaard, dan mag je binnenkort alleen nog maar stoken als er
genoeg wind staat, niet te lang en je een beschermend pak aanhebt. Om de
hoeveelheid fijnstof te verminderen komen er regels wanneer je de openhaard mag
gebruiken. De openhaarden-brigade komt aan huis om te controleren waar die
rookpluim vandaan komt en of je daar wel belasting over betaald hebt.
Regels zijn er om duidelijkheid te verschaffen wat
acceptabel is en wat niet. Ik ben gek op regeltjes. Zonder regels zou er chaos
zijn, ik heb een hekel aan chaos. Orde, regelmaat, duidelijkheid. In Nederland
zijn wij er maar druk mee om overal regeltjes voor te verzinnen en het iedereen
op die manier zoveel mogelijk naar de zin te maken. De een vrijer leven, door
de vrijheid van iemand anders iets te beperken. Bevalt iets niet, dan kun je actie
ondernemen zodat er afspraken over gemaakt worden, eventueel met gevolgen bij
het niet nakomen van die afspraken. Je hebt inspraak en je mag zelfs bezwaar
maken op die regels. Ook dat is geregeld. Heerlijk toch. Overtreed je die
regels, ben je zelf verantwoordelijk voor de gevolgen. Dan had je die 400
rotsen maar moeten lezen.
Zonder regels zou je vrijheid er heel anders
uitzien, maar ben je eigenlijk nog wel vrij als je door zoveel regels in je
vrijheid wordt beperkt?
Geen opmerkingen:
Een reactie posten