Jaarringen

Afgelopen woensdag, 21 september, voelde ik weer een jaarring groeien in mijn buik, de broekriem mag weer een gaatje opschuiven. De 43e jaarring heeft zich onlosmakelijk met mij verbonden. Ik kan er niet aan ontsnappen, het gebeurt me gewoon, zolang ik door blijf ademen natuurlijk, dat is wel een voorwaarde. Nu de zomer dan toch echt voorbij is, ik blijf een optimist, is zo'n extra jaarring wel lekker tegen de kou - wat extra warmte tijdens de gure herfstdagen. In de donkere jaren dacht ik nog: zelfs moeder natuur begon te huilen toen ik geboren werd. Tegenwoordig kijk ik er iets minder neerslachtig tegenaan en kijk ik uit naar het veranderen van het seizoen. Met mij de zondvloed: weg met die hitte. Regen, wind, vallende bladeren, treinvertragingen, herfststormen. Heerlijk. Bomen die hun bladerdek in de meest prachtige kleuren tonen: goudgeel, rood en bruine bladeren die zich met hun laatste kracht vasthouden aan de zwiepende takken voordat ook zij tot compost vergaan. Heimwee naar de gouden bossen van Noorwegen. Herfst, een prachtig jaargetijde.

Drieënveertig jaar. Vijf decennia meegemaakt - de gulden, elpees, zwart-wit tv, de walkman, de videorecorder, gameboy, telefoon met draaischijf. Die goeie, ouwe tijd. Als je 18 bent, is 43 nog een heel eind weg, bijna tijd voor pensioen. 25 jaar later ligt een heel leven achter je, is dat pensioen nog steeds 25 jaar weg, heb je straks geen tiener meer als zoon. Eigenlijk is 43 eigenlijk zo oud nog niet. 68, dat is pas oud, maar daar denk ik over 25 jaar vast weer anders over. Het is maar hoe je in het leven staat.

Voorheen gaf ik niet zoveel om verjaardagen, een pijnlijke herinnering aan het ouder worden. In het middelpunt van de belangstelling staan. Niet echt mijn ding. Ook het gebrek aan mensen om mee 'te vieren' dat je ouder werd en het tekort aan erkenning van mijn aanwezigheid, was elk jaar weer pijnlijk. Een gebrek aan sociale vaardigheden, maakt je wereld klein. Teveel gewicht geven aan een zinloos ritueel. Zwelgen in je eigen negativiteit, waardoor je de mensen om je heen vergeet te waarderen

Mijn eigenlijke verjaardag zou volgens de overlevering 26 augustus zijn, maar aangezien ik alles op mijn eigen tempo doe, ben ik dus 3 weken jonger. Feitelijk ben ik 43 jaar, 9 maanden en 3 weken, als je dan toch vervelend gaat zitten doen. Of begeef ik me nu op heel gevoelig terrein? Wat betekent een verjaardag als je al 9 maanden hebt geleefd? Tellen die eerste maanden niet mee? Al een heel leven achter je, waarvan je niets kunt herinneren maar toch geleefd hebt. Ben je pas iemand als je krijsend het eerste licht tegemoet gaat? De liefde van een ouder begint niet bij de geboorte, maar voel je al terwijl je opgroeit in het donker. Een kind dat doodgeboren wordt is toch ook mens geweest, heeft liefde gevoeld en een leven geleefd. Wat maakt je eigenlijk menselijk?

Een dubbelzinnige standaard: iets dat groeit is leven, maar erkenning voor de kinderen die levenloos ter wereld komen is ver te zoeken. Ouders die hun eigen verloren kind niet erkend krijgen, een bestaan zonder status, terwijl elk jaar de verjaardag wel gevierd wordt van iemand die officieel niet bestaan heeft.

Mijn eerste verjaardagen verliepen alles behalve soepel, de eerste kenmerken van moeite hebben met sociale gelegenheden. Vriendjes die naar mijn partijtjes kwamen, toen mijn ouders nog vol goede moed partijtjes gaven, werden ontsierd doordat ik dezelfde vriendjes de deur in het gezicht smeet als ze zonder cadeautje naar 'mijn' feestje durfde te komen: heb je niets meegenomen? Oké, doei. Mijn moeder zie ik nog over de galerij rennen naar het in tranen zijnde vriendje. 'Hij meende het niet zo.' Echt wel, toen wel. Ik was vijf. Of vijftien, daar wil ik vanaf zijn.

Op latere leeftijd leer je dat het niet gaat om de cadeautjes (huh, wat? Zeg ik dat?), maar dat er überhaupt iemand op je verjaardag wil komen. De moeite nemen is al een cadeau op zich. Zelf kan ik dat overigens niet, ik voel me erg ongemakkelijk als ik met lege handen aankom op een verjaardag. Dan maar iets sulligs, maar ik moet iets geven. De waarde van een cadeau neemt ook af, als je als kind ondergesneeuwd raakt door tientallen presentjes, die vaak ook tientallen euro's waard zijn. Een kat is vaak blijer met de kartonnen doos, dan met het speleding. Dus waarom je kind 15 cadeaus geven als deze ongebruikt in de opbergdoos eindigen en een keer per jaar uit de doos getrokken worden als tante Toos op verjaardagsvisite in de kring komt zitten?

Ook leer je dat je verjaardag vieren voordat je echt jarig bent, op gemengde reacties kan rekenen. ‘Je weet maar nooit hé. Ha ha ha.’ De verjaardagsgoden ontstemmen is nooit verstandig.

Nu ik al 43 jaar levenslessen heb verzameld, een woonkamer vol met tegelwijsheden aan de muur heb hangen, zou je denken dat volwassenheid om de hoek ligt. Mijn 44e levensjaar zou hoop voor de toekomst moeten bieden. Verjaardagen worden tegenwoordig gewoon gevierd, wel met koffie en cake om alvast te wennen. In het middelpunt staan is nog steeds iets dat ik liever uit de weg ga, maar voor die ene dag zet ik mijn eigen ongemak opzij en geniet van het gezelschap om me heen en ben ik dankbaar voor het leven.