De waarde van geld

* Polygoon journaal-stem*

'Toen Alexander nog een Alexje was, vonden zijn ouders het noodzakelijk om hem de waarde van de gulden te leren,' - inderdaad, gulden. 'Midden jaren '80 van de 20e eeuw moest Alexje een zomerbaantje gaan zoeken. Vandaag de dag komt het de jeugd aanwaaien, vroeger moest hier nog hard voor gearbeid worden.'

Dat had ik weer, ouders die verantwoordingsgevoel hadden en graag wilde dat ik goed terecht zou komen.

'Het werk lag voor het oprapen en onze jonge held raapte een baantje op bij één van de tientallen bloemenhandelaren. Waar kort daarvoor nog duizenden Romeinen via de pas geplaveide wegen hun weg naar Rome zochten, was het landschap nu bezaaid met groeikassen.'

Het dorp Valkenburg, voorheen vooral bekend door het militaire Marine vliegkamp en tegenwoordig bekend van de musical 'Soldaat van Oranje', was in de Romeinse tijd de voorlaatste militaire post voor je met je galjoen de Kelten een pak slaag ging geven in het gedeelte dat ondertussen niet meer bij Europa hoort - geschiedenis én actualiteit, toe maar. De laatste post lag vijf kilometer verderop: het door diezelfde zee opgeslokte Lugdunum Batavorum.

'Van den morgenstond tot het avondrood werkte ons Lex door honderden groeibakken te vullen met duizenden bloemstekken. Begeleidt met de minstrelen van de arbeiders,' - Arbeidsvitaminen van radio 3, dat toen net bestond - 'rolde de ene na de andere bak van de lopende band. Aan het einde van de werkweek werd de verrichtte inzet omgezet in keiharde rijksdaalders.'

Wat ik met mijn eerste loonzakje - serieus, een papieren zakje met briefjes geld en losse guldens - heb gedaan weet ik niet meer precies. Ik denk dat ik er vast snoepjes van heb gekocht bij de snoepwinkel, waar je voor 5 cent een plastic zakje kon vullen met overheerlijke snoepjes. Maar ik weet wel dat ik er ontzettend trots op was. Mijn eerste loonzakje. Wow.

Helaas was de les nog niet over en sloeg de realiteit toe; dacht ik mijn loonzakje te legen in de snoepwinkel, mijn ouders vonden dat ik voor vijf gulden aan snoep mocht halen, de rest moest op mijn allereerste bankrekening, die ik samen met mijn moeder had geopend en die mij een Zilvervloot aan rijkdom beloofde. Er moest ook geleerd worden dat je niet gelijk al je geld kon uitgeven, omdat je later dan geen snoepjes meer kon kopen. Wie bedenkt die regels! Snoep! Nu en veel!

Volwassen zijn is niet leuk als je kind wilt zijn.

Na jaren sparen en met hard werken kocht ik van mijn eigen gespaarde geld mijn allereerste stereotoren, met cassettedeck, cd wisselspeler en tv - als je ergens voor spaart, doe het dan goed. Later leerde ik van mijn vader dat hard werken zinloos is, je kon beter veel werken, zeker als je per uur wordt betaald.

Om nog meer trauma's te veroorzaken, werd ook nog via spelletjes geleerd hoe je om moet gaan met geld. Het familiedrama genaamd Monopoly: het minst opvoedkundig verantwoorde spel dat er bestaat. Het spel dat je wijs wil maken dat een huis zo gekocht is en een complete straat maar een paar beurten ver is. Het spel waar je zelfs je eigen keten van hotels kunt bezitten in Amsterdam en Groningen en je met een vrijkaart zo de gevangenis uit bent.

De realiteit valt dan hard tegen als je met je eerste loonzakje net genoeg snoepjes voor een dag kan kopen, de bank je recht in je gezicht uitlacht als je een hele straat wilt kopen en je vervolgens 30 jaar lang al je loonzakjes naar de bank mag dragen. Volgens mij staat dat niet in de regels van Monopoly!

Als volwassene nam ik wraak, door mijn kind zakgeld te geven, maar daarvan was 1/3 om uit te geven, 1/3 om te sparen en 1/3 voor het goede doel. Educatief en verantwoord, dacht ik. Het effect gaat wel verloren als via allerlei opa's, oma's en handen over het hart het geld alsnog komt aanwaaien. Ja, de generatie van vandaag de dag heeft het maar gemakkelijk.

Ik denk dat mijn ouders ook zo over ons dachten toen wij opgroeiden: wij hadden nog een school die we konden afmaken en hoefden niet onze 11 broers en zussen op te voeden of al je geld in te leveren omdat alles wat je verdiende voor het gezin was. Wij hebben het maar gemakkelijk gehad.

Overigens is de les van sparen bij mij blijkbaar blijven hangen, want ik heb een gruwelijke hekel aan geld uitgeven.