Het boekenjaar van Tim Notten

Een stuk van meer dan duizend woorden over boeken, waarvan er slechts één een thriller is, op een blog voor thrillerlezers, dat moet vloeken zijn in de kerk. Aan de liefde voor het genre ligt het niet. Ik bracht dit jaar zelf een thriller uit, lees ze doorgaans met genoegen. Maar misschien had ik me, vóór het aannemen van de uitnodiging om enige erudiete kanttekeningen te plaatsen bij ‘mijn boekenjaar’, moeten bedenken dat 2015, net als ieder jaar daarvoor tot aan mijn lagereschooltijd, een jaar van weinig boeken was omdat ik nou eenmaal niet veel lees – enerzijds vanwege mijn leessnelheid die ongeveer overeenkomt met het voorleestempo van een twaalfjarige, anderzijds omdat lezen mijn hoofd zodanig kan vullen met zaken waarover ik geen controle heb en dat zo’n toestand niet altijd wenselijk is in verband met sociaal functioneren, of anders eenvoudig omdat die in de weg staat van taken die ik mezelf heb opgelegd of opgedragen heb gekregen.

Maar dat alles bedacht ik me dus niet, en nu zit ik hier, met naast mijn laptop een bescheiden stapeltje literair werk, me af te vragen wat ik er in hemelsnaam over zeggen kan – en wie er zit te wachten op mijn volmaakt inwisselbare opvattingen over het werk van anderen – terwijl ik nog geen idee heb waar het met mijn eigen schrijverschap naar toe moet.

Een voordeel van weinig lezen is dat de lijst niet hoeft te worden ingekort vanwege ruimtegebrek of omdat lange lijstjes oersaai zijn en vaak ook wel iets stoerdoenerigs hebben. Toch moet ik me beperken omwille van het laatste boek hieronder, waarvan ik vanmiddag, opgejaagd door het verhaal, de laatste bladzijden las.

Van Joost Zwagerman herlas ik Vals licht omdat – u raadt het wellicht – we naar zijn boekenjaar niet meer kunnen vragen, maar nog meer vanwege de aangename, stroperige sfeer die ontstaat doordat twee mensen die hun leven hebben opgebouwd uit leugens, alleen, en zelfs dan nog slechts moeizaam, kunnen samenleven onder de waterspiegel van een zelfgeschapen aquariumwereld, waar elke interactie vertraagd is en gedempt, tot zelfs dat niet meer volstaat en alles afbrokkelt tot de kale werkelijkheid waar je als lezer ten slotte een beetje beteuterd mee achterblijft.

Ik las Tweedracht, net als u allemaal (want wat doet u hier anders op dit blog?), een uitstekende thriller van Nicolet Steemers, die in haar eentje bewijst dat wat het duo Nicci French al jaren met belabberd resultaat probeert, ook goed gedaan kan worden.

De Vlaamse taal in Griet op de Beecks Kom hier dat ik u kus is zo dik en vet dat je het hoort, alsof je een luisterboek met de stem van Goedele Liekens zit te lezen. Dat is een van de charmes van het boek, net als een verzameling bekoorlijke metaforen en een verhaal dat vooral in het eerste deel bol staat van verborgen leed en lijden, maar later, op een kwart of drie, wat begint te vervelen, door onnodige herhalingen, broodnodige ontwikkeling die uitblijft en de aankondiging van een dramatische verwikkeling die te prominent wordt gebracht om er vervolgens nauwelijks nog een woord aan vuil te maken. Dat ik het overwegend dan toch met plezier heb gelezen zal wel door de mooie vondsten komen en de prachtig uitgewerkte monologen van de jongste versie van de hoofdpersoon.

Op het debuut van Jaap Robben valt niets aan te merken. In Birk klopt alles. Geen detail te veel of te weinig, geen dialoog of gedachte die ontspoort en bij het lezen kon ik maar niet nalaten me af te vragen hoe zo’n onalledaags verhaal rijpt in iemands hoofd. Ik denk dat ik wel een beetje jaloers was toen ik het uit had. Bovendien heb ik een lange, bloedverzengende nacht gedroomd van Jaap Robben. Ik lag ziek in bed met hoge koorts, en in die ijltoestand moet de achterflap, waarop Robbens hoofd paginagroot en even indringend als zijn verhaal in de lens koekeloert, me vanaf het nachtkastje in mijn dromen hebben achtervolgd. Wat ik droomde weet ik niet meer, maar wel dat Jaap er alles aan deed om er een lugubere toestand van te maken.

Vertrek van Station Atocha heb ik niet voor niets tot het laatst bewaard. Het romandebuut van de Amerikaan Ben Lerner, over Adam, een jonge, Amerikaanse dichter met een prestigieuze beurs die zich nauwelijks sympathiek en tegelijk o zo innemend door het Madrid van de bomaanslagen wezelt, neergezet in prachtige, ritmische zinnen waaraan net zolang lijkt te zijn geschaafd tot de essentie niet meer in de betekenis zit, maar in de veelheid van wispelturige indrukken en conflicterende inzichten die, tussen alle humor door, Adams constante gevoel van inferioriteit tastbaar maken als schrikdraad. Lerner schetst even lollig als beklemmend hoe een chemische onvolkomenheid in je hersenen, die je wijsmaakt dat alles wat je bent, kunt en hebt gepresteerd berust op lafhartig bedrog, leidt tot een bizarre vicieuze cirkel: wachten op ontmaskering die uitblijft, waardoor het bedrog blijft voortbestaan en de aanstaande ontmaskering onvermijdelijk is. Vertrek van Station Atocha is al met al niet minder dan briljant.

Nou, daar zult u het hebben, het boekenjaar van Tim Notten. Rest nog die lastige laatste vraag: wat kunnen we van jou verwachten in 2016? Ik werk natuurlijk aan een nieuw boek. Geen thriller, zoals Nikki, maar een roman, die weliswaar vordert maar nog veel overpeinzingen en aandacht behoeft voor er iets ligt wat naar een drukker mag. Het gaat natuurlijk weer over relaties en seks, omdat alles in de wereld draait om relaties en seks – en eten, dat ook, maar kookboeken schrijven is niets voor mij. Bovendien moet eten mooi zijn en lekker, wil het boekwaardig materiaal opleveren. Voor relaties en seks geldt dat niet, integendeel, hoe beter de relatie, hoe zinlozer het boek. Ik vrees daarom ook voor het welzijn van mijn nieuwe hoofdpersonen en misschien zullen straks, als het af is, die personages die onderweg sneven nog wel beter af zijn dan zij die op de laatste pagina in het aardse achterblijven. Of het wordt heel vrolijk allemaal, ook dat kan ik niet op voorhand uitsluiten.

Voor mij was 2015 een prachtjaar, waarin mijn thrillerdebuut uitkwam en vier sterren kreeg van zowel Vrij Nederland als Hebban en nogal eens vijf sterren van een overweldigend aantal heerlijke lezersrecensies. 2016 zal voor mij in het teken staan van mijn romandebuut, en natuurlijk de handvol boeken die ik voorbij de jaarwisseling zal lezen. Ik hoop voor u op net zo’n mooi nieuw boekenjaar als ik dit jaar had, want dan staat u voorwaar veel moois te wachten.

Fijne dagen en een fantastisch 2016!

Tim Notten